کتابخانه مجازی ادبیات

گرچه گویش سبزواری یکی از لهجه‌های فارسی دری است و سالیان دراز شلاق زبان‌های ناهماهنگی چون زبان ترکی، مغولی، عربی و ... را بر شانه خود تحمل کرده و امروزه در قسمت نسبتا وسیعی از خاک ایران تکلم می‌شود، هرگز نمی‌توان آن را از لهجه‌های دیگر زبان فارسی برتر دانست. وقتی از گویش سبزواری سخن گفته می‌شود و اختصاصات دستوری یا واژه‌های آن بررسی می‌شود، نباید این تصور پیش آید که با یک گویش صددرصد ثابت سروکار داریم و بین افراد مختلفی که با آن گویش تکلم می‌کنند، وحدت کلمه و لفظ برقرار است. در این کتاب لغات و اصطلاحات گویش سبزواری با شواهدی از اشعار محلی این شهرستان گردآوری شده است.

زرقان شهری باستانی در میانه راه شیراز به تخت جمشید در دامنه کوه زرقان است. زرقان قدیم شامل محله‌های بزرگ جولاهگان، میان و لرها و محله‌های کوچک‌تر آخوندها، جهودها و حیدر بود. مجموعه این محله‌های درهم‌فشرده، پشت به کوه داده و دامن تا ابتدای دشت گسترده بود. برج‌وبارو و دروازه‌های کوچک و بزرگ شهر را در میان گرفته بود و از گسترش آن پیشگیری می‌کرد. در این کتاب مجموعه دوهزار مثال، اصطلاح، کنایه، تشبیه و پند و اندرز در لهجه فارسی مردم زرقان فارس گردآوری شده است.

جايگاه غم و شادي به عنوان مهمترين حالات روحي انسان در زندگي او آشکار است. شاعران عارف ايراني در آثارشان مفصلا به غم و شادي و انواع و جلوه‌هاي آن پرداخته‌اند که با بررسي آن علاوه بر شناخت تفکر آنان در مورد غم و شادي انسان، مي‌توان به ارائه راهکارهايي براي رساندن انسان به شادي‌هاي حقيقي و غير زودگذر پرداخت. سنايي غزنوي به عنوان اولين شاعر عارف ايران، در کلياتش به تفصيل به انواع غم و شادي پرداخته و غم‌هاي محمود (غم‌هايي که انسان را به شادي مي‌رساند) و شادي‌هاي محمود (حقيقي و بادوام) را از غم‌هاي مذموم (غم‌هايي که در ظاهر با اهميت هستند اما انسان را دچار شديدترين اندوه‌ها مي‌کنند) و شادي‌هاي مذموم (زودگذر و فريبنده) جداکرده و مصاديق و موارد هريک را مفصلا بيان کرده است. در اين مقاله با روش تحليل محتوايي ديوان سنايي به بررسي انواع غم و شادي محمود و مذموم در شعر سنايي مي‌پردازيم و انديشه وي را درباره غم و شادي بيان مي‌کنيم.

منظومه خسرو و شیرین نظامی بهترین منظومه عاشقانه او و جزء بهترین داستان‌های عاشقانه شعر فارسی است. از رموز موفقیت آن، نحوه استفاده نظامی از عناصر داستان در این منظومه در قیاس با مقلدانش و دیگر داستان‌پردازان شعر کهن فارسی است. اگر اثر نظامی را با دیگر شاعرانی که در ادبیات کهن منظومه‌های عاشقانه سروده‌اند، مقایسه کنیم ارزش کار نظامی مشخص می‌شود. از جمله ویژگی‌های مثبت به کاربردن عناصر داستان در منظومه خسرو و شیرین نظامی پردازش عنصر لحن است که یکی از مصادیق اصلی این عنصر، استفاده از ایجاز و اطناب است. در این مقاله به بررسی اطناب بسط و دو مورد از آن یعنی اطناب بسط در وصف و دیالوگ، در خسرو و شیرین نظامی می‌پردازیم و برای مشخص شدن ارزش کار نظامی برای خوانندگان محترم، نحوه استفاده از این عنصر در اثر نظامی را با خسرو و شیرین امیرخسرو دهلوی ـ که به زعم بسیاری از پژوهشگران، بزرگ‌ترین مقلد خمسه نظامی است ـ مقایسه می‌کنیم.