کتابخانه مجازی ادبیات

محمد درخشش در مقدمه کتاب خطابه آقای سیدحسن تقی زاده می گوید: در طی سلسله سخنرانی های سال 1337 باشگاه مهرگان به علت آنکه، نهضت مشروطیت ایران قسمت مهمی از تاریخ کشور ما را تشکیل میدهد اینجانب برای روشن شدن نکات تاریک این نهضت تاریخی از دانشمند محترم جناب آقای تقی زاده درخواست نمودم مشاهدات و اطلاعات خودشان را ضمن یک یاد دو سخنرانی در باشگاه مهرگان برای معلمین بیان نمایند و بسیار از ایشان متشکرم که دعوت بنده را قبول فرمودند و در باشگاه مهرگان به ایراد یک سلسله سخنرانیهای مفید و مهم اقدام نمودند.

سرزمین کهنسال دلاوران ایران باختری از نظر جغرافیای تاریخی و تاریخ مرموز و ناشناخته است. اگر آنطور که در خارج از ایران محققانی چون هرتسفلد، دمرگان، مینورسکی، رالنسن، سر ارول استین برای بررسی گذشته های این سرزمین کوشیده اند فضلای کشور نیز توجهی ابراز می داشتند. اینک بسیاری از زوایای تاریک تاریخ چند هزارساله میهن ما روشن شده بد. نخستین کتابی که درباره لرستان به چاپ رسید مجموعه ای از غلامرضا خان والی و انیس المسافر نام داشت. کتاب مذکور در بوشهر به چاپ رسیده و مشتمل بر آگاهی هایی در مورد جانوران شکاری و فرمانروایان لر از حسین خان والی تا زمان مولف است، پس از آن باید از جغرافیای نظامی لرستان تالیف سپهبد رزم آرا نام برد که مشتمل بر جغرافیای مناطق با توجه به جنبه نظامی انها و ورود قوای دولتی به لرستان و سرکوبی عشایر این منطقه می باشد. آقایان بهمن کریمی و محمدعلی امام شوشتری نیز چند صفحه ای از کتابهای جغرافیای تاریخی غرب ایران و تاریخ جغرافیایی خوزستان را به لرستان اختصاص داده اند. با این حال تا به امروز کتابی که منحصر به تاریخ یا جغرافیای تاریخی این قسمت از ایران باختری باشد تالیف نشده است.

این کتاب دربرگیرنده ده نوشتار درباره تاریخ و تمدن و فرهنگ ایران است. عناوین نوشتارها بدین قرار است: نظامیه لغداد بزرگ‌ترین دانشگاه عصر سلجوقیان، بیت الحکمه بغداد بزرگ‌ترین کتابخانه و مرکز تحقیقات ادبی و علمی در عصر عباسیان، نهضت علمی و ادبی ایران در روزگار خسرو انوشیروان، نهضت های سیاسی و اجتماعی ایران در عصر امویان و عباسیان، نهضت شعوبیه و نتایج سیاسی و اجتماعی آن، نظری به تاریخ و روابط عیلام با همسایگان، سخنی چند در ماجرای زندگی منصور مظفری ممدوح خواجه حافظ شیرازی، آیین شاهنشاهی هخامنشی و ادامه آن در طول تاریخ ایران، ویژگی‌های تمدن و فرهنگ ایران باستان و تأثیر آن در جهان، سخنی چند درباره مراسم تاج‌گذاری شاهنشاهان نامی ایران باستان.

کتاب یازده فصل دارد و نویسنده از ظهور قرمطیان در قرن سوم هجری تا ازمیان رفتن آنها که در قرن پنجم هجری روی داده است را روایت می‌کند و در آخر به مکتب اخوان الصفاء و خلان الوفاء و ارتباط آن با نهضت اسماعیلی و قرمطی می‌پردازد.