کتابخانه مجازی ادبیات

روضة الواعظين اثر محمد بن حسن بن على بن احمد فتال از مفسران و متكلمان و واعظان نام آور شيعه در قرن پنجم و دهه اول قرن ششم هجرى است كه توسط آقاى محمود مهدوى دامغانى در قرن معاصر به فارسى ترجمه شده است. كتاب حاضر پيرامون شرح حال چهارده معصوم نوشته شده است. این کتاب که به گفته خود فتال در باره اصول و فروع دین و زهد و مواعظ نوشته شده است از جهتی شبیه امالی هایی است که پیش از آن تألیف شده است، با این تفاوت که پیوستگی موضوع سخن در آن کاملا رعایت شده است، از جهتی هم شبیه احیاء علوم الدین غزالی است. این کتاب نود و شش مجلس است. سه مجلس اول در باره ماهیت عقل و فضل آن و معرفت خداوند و شگفتی هایی است که بر بزرگی خداوند دلالت دارد. مجالس چهارم تا ششم در باره نبوت است. از مجلس هفتم تا یازدهم مباحث مربوط به حضرت امیر المؤمنین طرح شده و مجلس دوازدهم در باره ایمان حضرت ابو طالب و شرح حال فاطمه بنت اسد است. مجالس سیزده تا شانزده شرح حال و مناقب حضرت زهرا (ع) است و از مجلس هفدهم تا سی و یکم شرح حال و مناقب ائمه اطهار بررسی شده و در مجالس دیگر فروع دین و امور اخلاقی طرح شده و با مراجعه به فهرست اجمالی کتاب که در اول هر جلد آمده است از آن می توان آگاه شد.

نظامی سرودن منظومه «خسرو و شیرین» را در سال 576 هجری به سرآورد. این اثر نه‌تنها در خلاقیت نظامی، بلکه توان گفت که در ادبیات همه ملل مشرق‌زمین حادثه‌ای نو بود. چند داستان و مطلب ضمنی یا به گفته خود شاعر، شمه‌ای از تاریخ و یادگارهای ادبی کهن و ادبیات شفاهی خلق را گرفتن و با اندیشه‌هایی تابناک و پیشرو به خلق آثار هنری پرداختن، از ویژگی‌های خلاقیت ادبی نظامی بود. شاعر به هنگام سرودن منظومه خسرو و شیرین فقط از این اصل پیروی کرد.

کلیّات، آن است که همه آثارِ سعدی را در خود دارد. یعنی در یک کتاب هم بوستان و گلستان هست، هم غزلیات و قصائد و رباعیات و مفردات و رسائلِ نثر. در ابتدای کتاب رسائل نثر در چهار بخش آمده است. سپس بوستان سعدی تصحیح شده و در ادامه غزلیات سعدی شامل طبایع، بدایع، خواتیم، غزلیات قدیم، ترجیعات، ملمعات و رباعیات آورده شده است. بخش بعدی این کلیات اختصاص به مواعظ سعدی دارد که در ذیل بخش‌های قصاید فارسی و عربی، غزلیات عرفانی، کتاب نصیحة الملوک، مجالس و .... گردآوری شده است.

بوستان سعدی اثری است منظوم و در قالب مثنوی و در بحر متقارب فعولن فعولن فعولن فعول، یعنی همان وزن شاهنامه فردوسی. کتاب در مجموع مشتمل است بر مقدمه‌ای در نعت خدا و ستایش حضرت محمد (ص) و در سبب نظم کتاب. آنگاه به مدح ابوبکر بن سعد بن زنگی از اتابکان فارس و فرزند او پرداخته است. اما اصل بوستان به ده باب تقسیم شده است: در عدل و تدبیر و رأی، در احسان، در عشق و مستی و شور، در تواضع، در رضا، در قناعت، در عالم تربیت، در شکر بر عافیت، در توبه و راه صواب، در مناجات و ختم کتاب که هر باب مشتمل بر حکایاتی است در خور عناوین خود.