کتابخانه مجازی ادبیات

خواجه نظام‌الدین عبیدالله زاکانی شاعر و لطیفه‌پرداز نامدارایران در قرن هشتم هجری است. وی ازخاندان زاکانیان بوده و زاکانیان تیره‌ای از اعراب هستند که به قزوین مهاجرت کرده و آنجا ساکن شده بودند. وی به لحاظ وضعیت اجتماعی آن روزگار، به طنز روی آورد و نظم و نثر خود را وسیلهٔ حمله به عرفها و عادات نادرست و مفاسد و معایب طبقهٔ مشخصی از اجتماع قرار داد. وی در حدود سالهای ۷۷۱ و ۷۷۲ هجری قمری زندگی را بدرود گفت. از آثار برگزیدهٔ او می‌توان به مثنوی عشاق‎نامه، کتاب اخلاق‌الاشراف، ریش‌نامه، صد پند، لطایف و ظرایف، رسالهٔ دلگشا و بالاخره منظومهٔ معروف موش و گربه اشاره کرد.

تاکنون طنز و شیوه طنزنویسی در ایران ناشناخته مانده است و مردم صرفنظر از نوشته های جدی، همه مطالب دیگری را که نوشته می شود و می خوانند از شوخی، هزل، کنایه و لطیفه گرفته تا طنز به یک گونه می پندارند. برای شناخت طنز و شیوه طنزنویسی نخست باید دیگر نوشته ها و گفته های غیرجدی را شناخت و پس از بررسی کامل آنها، در مورد طنز و شکل و هدف آن تحقیق کرد. در فرهنگ های ایرانی داستان ها، افسانه ها، لطیفه ها، ضرب المثل ها و گفته ها و اشعار طنزآمیزی که در میان مردم یک کشور رایج است به ادبیات عامیانه و یا به اصطلاح فولکلور معروف است و به گونه ای مجرد تعاریفی از کنایه، لطیفه، طعنه، هزل و ایهام آمده است. اما بطور متدیک، طرز نگارش به آن شیوه ها و استنتاج از آن ها تاکنون روشن نشده است. از اینرو اغلب کسانی که با کتاب و مطالعه سروکار دارند چنین می پندارند که بعد از مباحث جدی، همه نوشته ها و گفته ها در یک زمینه نگارشی و مفهومی، می باشد در حالیکه طنز با همه آن ها مباینت دارد و خود شیوه نگارشی خاصی است که جا دارد مورد مطالعه دقیق قرار بگیرد. این کتاب نخست به بررسی روشهایی که تشابهی با طنز دارد می پردازد و آنگاه طنز و طنزنویسی را مورد مطالعه قرار می دهد