تفاوت دانشنامه با دایره المعارف در این است که دایرهالمعارف مدخلی هستند، اما در این دانشنامه موضوعی کار شده است. جلد اول این مجموعه پیرامون باستان شناسی است و شامل 7 بخش، باستان شناسی، زمین شناسی، فیزیک، شیمی زیستشناسی نجوم و پرواز فضایی است.
این کتاب ترجمه مقاله های دانشنامه مخلّص فلسفه و فیلسوفان غرب در باب فیلسوفان یونان و روم است که توسط امیر جلال الدین اعلم است ترجمه و در سال 1378 منتشر شده است.
در نزد مورخ و و باستانشناس تمدن به جوامع شهری دارای کتابت اطلاق می شود. این چنین جوامعی نخست بار در دنیای قدیم در بین النهرین مصر جلگه هند و چین و در دنیای چدید در مکزیک یوکاتان و پرو پدید آمدند در اینجا گلین دانیل مسئله خواستگاهای این نخستین تمدنها را در پرتو دانش امروزی باستانشناسی بررسی می کند. او متذکر می شود که تنها باستانشناسی را باید به عنوان راهگشای این مشکل پیشنهاد کرد زیرا که بقایای پزراشهای مکتوب تنها به پنج هزار سال پیش بر می گردد. آیا هفت تمدن مذکور به نحوی با یکدیدگر پیوند داشته اند آیا کلیه آنها از مرکزی مانند سومر یا مصر به همان گونه که بسیاری مورد بحث قرار داده اند برخواسته اند.و آیا روندی که به پیدایش تمدن انجامیده یک بار و تنها همان یک بار در تاریخ بشری رویده است
جلد دوم این کتاب نیز با عنوان دانش پزشکی شامل 8 فصل با عناوین بهداشت روانی، فرا روانشناسی، مهندسی پزشکی، اختراعات، تاریخ مختصر عصر، سرگذشت ریاضیات، تاریخچه کامپیوتر و آموزش و پرورش در ایران و جهان است.علوم و هنرهای امروزی میراث مشترک بشریت هستند که طی قرنها به این صورت به ما رسیدهاند. آگاهی از تاریخچۀ علوم و هنرها و آشنایی با سیر پیشرفتها و ناکامیها در راه تکامل آنها میتواند برای انسانها تجربههای فراوانی به دنبال داشته باشد؛ چرا که تاریخ علم نه تنها موفقیتها و شکستها، بلکه علل و عوامل موثر در هریک را نیز مینمایاند. نگارنده در مجموعۀ حاضر به بیان تاریخ و سیر تحولات برخی رشتههای علوم نظیر باستانشناسی، زمینشناسی، فیزیک، شیمی و پزشکی و برخی موضوعات هنری و اختراعات میپردازد.