کتاب حاضر در سی فصل بر اساس طبقه بندی حروف الفبا (از الف تا ی) تنظیم یافته است و پس از شرح مختصری درباره مکان مورد نظر، چگونگی اشتقاق زبانی، فرهنگی و اجتماعی آن بازگو شده است. این پژوهش بر پایه گردآوری آثار و منابع گوناگون مدون است و به هیچ وجه از قواعد و قوانین مربوط به فن اشتقاق لغت و به ویژه زبانشناسی استفاده نشده است.
این رساله از بهترین مظاهر کوشش ثمربخش یونسکو است. این کتاب صورت مجلس مذاکرات و مباحثات ورزیده ترین معلمان جغرافیای همه عالم است. نویسندگان کتاب به مجموع این جلسات با کمال تواضع نام "استاژ" یعنی دوره کارآموزی داده اند ولی میدانیم که بزرگترین و مهمترین معلمان که غالبا استادان دانشگاه و بازرسان فنی و مربیان این دوره استاژ را بوجود آورده اند. نویسندگان کوشیده اند که تعلیم جغرافیا را منطبق سازند به نوترین روش های آموزش که آن را روش علمی نام نهاده اند...
در این کتاب نخست مؤلّف چکیدهای از جغرافیای پیش از اسلام را به منظورمقایسه با جهان بعد از اسلام ارائه کرده و به ارزیابی نیروی ذاتی و توانایدئولوژی و فرهنگ اسلامی پرداخته است. وی سپس مقولههایی چونمسجد، مدرسه، کتابخانه، مراکز علمی، رصدخانه، بیمارستان... و نیز بافتشهرهای اسلامی، نفوذ بینش اسلامی، بومشناسی، نهاد وقف به منزله یک اهرم عمرانی و فراگیریِ هنر اسلامی را مورد توجّه قرار داده است. در پایان، فراز ونشیب و شدّت و ضعف، توان بینش اسلامی در خلق پدیدههای جغرافیایی وپی جوییِ علل و عوامل آن به طور گذرا مورد بررسی قرار گرفته است.
موضوع کتاب روشنان فلکی منتخبی است از اشعار و شرح حال شعرای معروف ایران زمین از قرن سوم ه.ق تا عصر حاضر که به کوشش محمدمهدی نوبان و مهرالزمان نوبان در سال 1377 منتشر شده است.
تجسس درباره نامهای روستاها و شهرها، کاری است بسیار با ارزش که نه تنها به فرهنگ دانستنی های افراد جامعه میافزاید بلکه سبب میشود تا قسمتی از گذشته تاریخی و حتی اقتصادی و جغرافیایی سرزمین کهنسال ما و نقاط مختلف آن در ذهن مرور گردد. با تمام کارهایی که در این زمینه در ایران انجام شده است متاسفانه مجموعه کاملی راجع به اسامی مکانها، روستاها و شهرهای ایران وجود ندارد. در فراهم نمودن این مجموعه از کتب و ماخذ مختلف یاری گرفته شده و همچنین در مورد علل نامگذاری هریک از نقاط به جستجو و کاوش پرداخته و مطالب آن گردآوری شده است