در گذشته محققان نوشتن قواعد و دستور زباني را كـه مردم هـر روز بـه آن تكلم ميكنند، ضروري نميديدند و شايد حتي براي آنان چنين كاري بيهوده جلوه ميكرده است. ايـن موضوع از زماني فكر قشرهايي از جامعه را كه به نوعي با امر آموزش در ارتباط هستند درگير كرد كه بيگانگان به كشور رفت و آمد پيدا كردند. در اين هنگام بود كـه مدون كردن قواعد دستور زبان براي تسهيل و تسريع آموزش آن به غيرفارسيزبانان مورد توجه قرار گرفت. پس از ورود اسلام به ايران، زبان عربي تا مدتها زبان علم و فضل به شمار ميآمد و زبان فارسي چندان مورد توجه اهل علم نبود. به همين دليل، در آن دوره كسي بـه فكر تدوين قواعد و دستور زبان فارسي و نگاهداشت آن از آميزش با زبان عربي نميافتاد. در اين ميان، مستشرقاني كه در پي آمدن به ايران، با زبان و فرهنگ آن آشنا و گاه شـيفته فرهنگ و ادب آن شده بودند، براي بهرهگيري هرچه بيشتر از ادب و فرهنگ غني ايراني، در صدد تدوين قواعد زبان فارسي براي آموزش راحتتر آن برآمدند. كتابهايي كه اين مستشرقان در باب دستور زبان فارسي نگاشتهاند، اغلب به زبانهاي انگليسي و فرانسوي و آلماني و ايتاليايي است. در اين پژوهش مهمترين كتابهايي را كه مستشرقان اروپايي در موضوع دستور زبان فارسي نوشتهاند، بررسي خواهيم كرد.
کتاب تنبیه الاطفال مخصوص نوآموزان زبان فارسی است که درباره قواعد زبان عربی و فارسی و فرانسه است و مشتمل بر سه کلمه اسم و فعل و حرف و برای هریک علاماتی هست.
با توجه به گسترش روزافزون روابط فرهنگی-اقتصادی-تجاری و سیاسی جمهوری اسلامی ایران با کشور رومانی و با توجه با اینکه در کشور ما تاکنون هیچ کتابی به زبان رومانی فارسی چاپ نشده است. مولف بر ان شد که کتابی تحت عنوان مکالمات روزمره و دستور زبان رومانی به فارسی تهیه و توسط انتشارات اشراقی چاپ و در اختیار علاقمندان و دانشجویان و مسافران محترم قرار دهد.
شبلي از عرفاي ايراني الاصل و مشهور قرن سوم هجري است كه حيات دو گانهاي داشته است. او نيز چون بعضي از بزرگان ايراني مانند ناصرخسرو و سنايي در آغاز كار از دولتيان عهد خود بود ولي به جهت تاثير تعليمات صوفيان از طريق پيشين خود قطع تعلق نمود. شبلي در سال 247 هجري در سامرا بدنيا آمد و در 334 در بغداد فوت نمود. او تحصيلات مدرسهاي داشت و به قولي موطاي مالك را از بر نموده بود. پس از تغيير حال در محضر خير نساج توبه كرد و شاگردي جنيد بغدادي را در پيش گرفت. شبلي با حلاج قرابت فكري داشت. از اين رو بزرگترين مبلغ انديشههاي حلاج پس از مرگ اوست. شبلي براي دستيابي به هدف خود و نيز مصون ماندن از آسيب طرفداران خليفه و طاعنان طريق تصوّف، هراز گاهي خود را ديوانه ميساخت. از اين عارف شوريده اقوال و اشعار پراكندهاي در كتب تذكره برجاست.
حافظ، نماینده اوج اعجاز زبان فارسی است. شعر او، حکایتگر وسعت روح آدمی و نماد ژرفایی و پرمعنایی زیست اوست که از عشق و صدق تعلیم گرفته است؛ از این رو، هر چند تعابیر چند وجهی و شبکه درهم تنیده موسیقی لفظی و معنوی کلامش، قابل ترجمان نیست ولی رنگ آشنای دنیای او را هر انسان اندیشمندی درمییابد و میپسندد و شیفتهوار قدم به جهان برساخته او مینهد. اروپاییان از قرن هفدهم میلادی با ادبیات فارسی آشنا شدند. زمینهساز این آشنایی ترجمه اشعار فردوسی، حافظ، خیام و سعدی به زبانهای غربی بود. مردم مجارستان، نخستین بار به سال 1771 م. به همت کرولی رویتسکی سفیر امپراتوری اتریش ـ مجارستان در خاورمیانه، حافظ و اشعار وی را شناختند. اشعاری که رویتسکی از دیوان حافظ برگزیده بود، مورد توجه شاعران و ادیبان مجاری قرار گرفت. پس از رویتسکی، چند نفر دیگر از ادیبان مجاری که با زبان و ادب فارسی آشنایی یافتند، بخش دیگری از غزلیات حافظ را در فاصله قرن هجدهم تا سالهای اخیر ترجمه کردند. این ترجمهها، گاه در مجموعههای مستقل و گاه در جنگهایی همراه با ترجمه اشعار دیگر شاعران ایرانی و حتی شرقی منتشر شدهاند. در این مقاله، برای نخستین بار در ایران به ترجمه شعر حافظ در ادبیات مجاری پرداخته میشود.