دعبل بن علی ابوعلی الخزاعی از شعراء معروف و مادح آل محمد و دارای علم و فضل و فصاحت و بلاغت و از ادبا و متکلمین بوده و او را تالیفاتی است از آن جمله کتاب طبقات الشعراء و کتاب الواحده فی المثالب العرب و مناقبها و دیوان مشتمل بر قصاید و مراثی بسیار که از آن قصائد است قصیده معروفه بتائیه که ما انرا د این مختصر با ترجمه مضامین آن به نظم فارسی ذکر می کنیم
مذنب شوریده وارسته ای که از می حق سرمست و شیدا بوده گوشه ای اختیار کرده برای خود دنیای دیگری ساخته بود روی به میخانه آورده و از ماسوی چشم پوشیده بود. عشق از نظر وی حب علی بود و از این راه در جستجوی عشق حقیقی گام میزد. مذنب یکی از گویندگان با ذوق و گمنامی است که این در دری را به پای خرگان نریخته و دری از بهر دنیا نسفته او به عمر خویش مدح کسی نگفته و مدح را بخاندان علی (ع) اختصاص داده و کسی را جز آن بزرگوار و فرزندانش لایق ستودن نشناخته است، مذنب مدح را شعر نمیداند و برای مدح شخصیت مستقلی قائل است. در مصائب سیدالشهدا اشعار و مراثی جانسوز ساخته و در آنها عقیده و علاقه خود را نسبت به خاندان عصمت و طهارت به ثبوت رسانیده است اندوی همیشگی بر وی سایه افکنده بود. مذنب در تضمین ابتکار دیگری به خرج داده و از اغراض غزلی به مدح عدول کرده است. مذنب در سال 1363 هجری قمری بسرای جاودانی شتافت.
اکبر آزاد در ابتدای کتاب در مورد موضوع کتاب می گوید: این چند سطری است که بیاد استاد بزرگ بی مانند ذبیح بهروز در دو بخش گردآورده و نوشته ام کوشیده ام که در بخش نخست استاد را چنانکه شناخته ام و در بخش دیگر نمونه هایی از آثار جاویدانش هر قدر مختصرتر معرفی کنم و نشان دهم.
نویسنده در این کتاب در باب شعر و شاعری مطالبی را مطرح کرده و معتقد است که همه اشعار سرودهشده ممدوح نیستند و بلکه باید شعر سره را از ناسره بازشناخت و به ذکر دلایلی برای رد برخی از اشعار اقدام کرده است.