کتابخانه مجازی ادبیات

مولف کتاب یکی از دانشمندان ترک زبان قرن پنجم هجری است. از زندگی او جز آنچه از تضاعیف این کتاب به دست می‌آید اطلاع دیگری در دست نیست و این اطلاعات نیز بسیار مختصر است. وی از یکی از خاندان‌های ریشه‌دار ترک (به قول خود او: اَعرَقِ ترکان از نظر مَحتِد (= اصل) بوده است که به شهرهای مختلف ترک‌زبان مسافرت کرده و زبان‌های آنها را گردآوری کرده است. این زبان‌ها یا بهتر بگوییم گویش‌ها عبارت‌اند از: ترکی، ترکمانی، اُغُزی، چگلی، یغمائی و قِرقِزی. وی زبان خود را که ترکی خاقانی بوده فصیح‌ترین گویش ترکی دانسته است.

شاملو‌ها ـ چه در خراسان و چه در آذربایجان ـ با شعر و ادب و فرهنگ عهد تیموری و ایلخانی آشنایی داشتند. بعضی از آنان که در هرات «بیگلربیگی» بودند، ساحه‌های فرهنگی عصرشان را ـ گاه به درستی ـ می‌شناختند و خود نویسنده بودند و شعر می‌گفتند و خوش می‌نوشتند و انجمن ادبی برپا می‌کردند و به شاعران و منشیان و خوشنویسان تعلق خاطر بروز می‌دادند و در زمینه مجموعه‌سازی فرهنگ ـ بر چایه درک نسبی زمان و دریافت خویش ـ اهتمام می‌کردند. در لابلای اشارات و عبارات متون نشان چند مرقع، جنگ و بیاض از سده دهم هجری را می‌بینیم که می‌توان با بررسی بیشتر آنها، به پسندهای فرهنگی ادیبان و خوشنویسان آن عصر بیشتر پی‌برد.