در دنیای پُر از راز و رمز شاهنامة فردوسی، و در کنار شگفتیهای ادبی و هنری که این اثر حماسی و ملّی را در ردیف بزرگترین شاهکارهای حماسی جهان قرار میدهد، آنچه کمتر مورد توجّه قرار گرفته است، آشنایی این حکیم بزرگ با علوم و فنون روز و بازتاب دانشها و اطلاعات خود در شاهنامه است. آشنایی و حتی دانایی بسیارِ او در علم نجوم نیز امری است که نباید از آن به سادگی گذشت. پژوهش حاضر بر آن است تا از این منظر به این اثر بزرگ بپردازد.
تقویم تطبیقى هزار و پانصد سالۀ قمری و میلادی تألیف فردينالد و وستنفلد و ادوارد ماهلر، بامقدمه و تجديد نظر حكیمالدین قریشی، تقويم تطبيقى سالهاى قمرى و ميلادى از سال 1 ق/622 م تا 1500 ق/2076 م به انضمام راهنماى تبديل تاريخ هجرى شمسى به ميلادى و بالعكس است. تقويم مزبور به صورت جداولى تنظيم شده و در اين جداول، در برابر هرماه قمرى، روزهاى هفته باتاريخ ماه و سال ميلادى نشان داده شده است. اين كتاب نخستين بار در سال 1854 م درلايپزيك منتشر شد و جداول آن تا سال 1300 ق را شامل مىشد. مستشرق ديگرى(ماهلر) آن را تكميل و تقويم را تا سال 1500 ق ادامه داد. آخرين ويرايش كتاب در سال1916 م توسط اشپولر در ويسبادن انتشار يافته است. مصحح مسلمان هندى در اين چاپ علاوه بر اينكه ارقام را به فارسى ارائه نموده، مقدمۀ ممتع و سودمندى، به فارسى، بر كتاب نگاشته كه مشتمل است بر تاريخچۀ تقويم در ميان ملل اروپايى و آسيايى و مسلمانان، سابقۀ تدوين جداول تبديل تاريخ و روش استفاده از كتاب. تنظيم سه جدول شامل ترتيب روزهاى سال قمرى، سال ميلادى و سالهاى كبيسۀ تقويم قمرى بر كارآيى كتاب افزوده. بعلاوه،در اين مقدمه دو كتابشناسى يكى با عنوان«منابع و مآخذ مقدمه» و ديگرى با عنوان «كتابشناسى براى مطالعۀ بيشتر» آمده كه هردو براى خواننده سودمنداست
در این کتاب، شیوه استخراج و تطبیق شش تقویم مهم (اسکندری، میلادی ژولین، هجری خورشیدی، و دو تقویم جلالی و خانی مربوط به آن هجری قمری، یزدگردی و میلادی گریگوری) فراهم آمده است" .دقیقترین شیوه استخراج و تطبیق تقویمها، روش روزشمار است که در این روش خرده حسابها، تحلیل میرود، و صحت محاسبات آن به کمال است .در زیج ملک، قواعد استخراج و تطبیق تقویمها به روش روزشمار توضیح داده شده است ."علاوه بر آن شش تقویم مهم و اصلی، هشت تقویم محلی و قومی ایرانی (مازندرانی، طبری، دیلمی، کومشی، صبی، کردی، پشتکوهی، کوهدشتی، و دریایی نیز تبیین و توضیح داده شده است .
در دنیای پر از راز و رمز شاهنامه و در کنار همه شگفتیهای ادبی و هنری که این اثر حماسی و ملی را در ردیف بزرگترین شاهکارهای حماسی جهان قرار میدهد، آنچه کمتر مورد توجه واقع شده است، آشنایی آفریننده آن، فردوسی، با علوم و فنون روز و بازتاب دانشها و اطلاعات خود در شاهنامه است. آشنایی و حتی تبحر او در علم نجوم نیز امری است که نباید از کنار آن به سادگی گذشت. این پژوهش بر آن است که از این دید به این اثر بزرگ بپردازد.
در اين تحقيق، تلاش بر آن است تا با توجه به آثار پنج گانه نظامي گنجوي به يک سوال اساسي در مورد آثار و مرام و مشرب او پاسخ داده شود. سوال اين است که آيا داستانهاي نظامي اخلاقيند يا ضد اخلاق؟ اما براي پاسخ به آن، پرسشهاي ديگري نيز مطرح ميشود که رابطه اخلاق و ادبيات و به طورکلي هنر چگونه است؟ انتظار ما از هنر و ادبيات رواج اخلاق است يا ضد اخلاق در جامعه؟ آيا ادبيات و اخلاق از هم جدايند يا در طول و يا عرض هم ديگر قرار دارند؟ پس از آن هم تفاوت زبان نظامي در منظومههاي بزمي وي ـ بيشتر «هفت پيکر» با ديگر آثار وي ـ تا اندازهاي که در حل اين معما به ما کمک کند، مقايسه ميشود. بيشک در اين مقايسه به تفاوتهاي آشکار زبان اين شاعر بزرگ با بسامدهاي فراوان، به گونهاي که بتوان آن را تغيير سبک ناميد، برخورد ميکنيم.