یکی از آموزههای مهم اخلاقی مثنوی، خودشناسی است. از نگاه مولانا انسانها ابتدا باید به مرتبه خودشناسی دست یابند، پس از ان به کسب علم و معرفت بپردازند. چون در غیر این صورت علم نه تنها راهگشا نخواهد بود؛ بلکه سبب انحراف و گمراهی هم خواهد شد. علاوه بر این، علم اگر بدون تزکیه نفس در اختیار شخص قرار گیرد، بسان تیغی بران در دست زنگی مست، باعث تخریب و ویرانی میشود. به همین دلیل مولانا در دفاتر ششگانه مثنوی به کرات مفهوم تزکیه نفس و ایجاد طلب عاشقانه در دل را در ارتباط با دانش و دانشجویی بر رسیده است و در نهایت بهترین راه رسیدن به علوم حقیقی را دوری جستن از صفات زشت و ناپسند اخلاقی و آراستگی به گوهر دلدادگی میداند. به همین دلیل است که در دیدگاه مولوی عشق و محبت هم مهمترین نقش را در پیدایش و گسترش علم دارند و هم زاده محبوب و مستقیم آن هستند. هدف این مقاله تبیین مقولههای عشق، خودشناسی، تزکیه و ارتباطشان با علم و عالم است.
کتاب حاضر مشتمل بر دو گفتار به زبان فرانسوی، به خامه توانای استادان گرامی دکتر صفا و لیوه روسای محترم دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران و استراسبورگ و یک مقدمه از نویسنده در معرفی کامل نسخه خطی کتابخانه ملی و دانشگاهی استراسبورگ و شرح یکصد و شصت و هشت بیت از مثنوی گلشن راز که متاسفانه شارح عارف آن تاکنون ناشناخته مانده است. و در آخر تعلیقاتی که برای حل مشکلات و توضیح و تعریف لغات و مصطلحات عرفانی و فلسفی به کوشش نویسنده فراهم گردیده است.
این کتاب اشعار فارسی سیدجعفر موسوی حاوی الف) دو مثنوی در بحر خفیف-مخبون محذوف-یکی تحت عنوان (حدیث نفس) شامل موضوعات مختلف در حدود (1723) بیت، و دیگری (بالاخانه غمها) که از نوشته نویسنده معروف (مصطفی لطفی منفلوطی مصری) برداشته شده است و در حدود (303) بیت می باشد. ب) غزلیات ج) متفرقات د) قطعات