کتابخانه مجازی ادبیات

این کتاب خواننده را از طرز اندیشه حکمای اسلامی درباره جسم و جوهر و عرض و صورت و آسمان و زمین و فرشتگان جان و خرد که زبرسوی این جهانند آگاه می سازد. و حقیقت مبدا و معاد و حشر و نشر و بعث و میزان و صراط و دوزخ و بهشت و جز آن را آشکار می کند و پایه عقاید را بر اساس استوار می نهد و ره پروردگار گیتی و دادار جهان را بر پویندگان آسان می سازد. نگارنده در این نقد جز دوره مباحث فلسفی از آغاز هستی تا روز رستاخیز که ویژه دیگر کتب فلسفی است پژوهشهای دانایان درباره مراحل پس از مرگ را گرد آورد. و در هر بحثی تا حدود توانایی از افکار شعرای عالیقدر که بدانها استناد توان کرد مایه گرفت؛ و سره آنرا با ذکر مآخذ دست داد.

این کتاب از کارل بروکلمان درباره شعر عربی در عهد جاهلی است. بروکلمن در مقدمه این کتاب، مفهوم و گستره کار خود یعنی تاریخ ادبیات را توضیح می‌دهد و منابع عمده کار خود را در بخش دوم معرفی می‌کند که هر دو به تمامی کتاب باز می‌گردند.

در زماني كه ادبيات زنانه به عنوان شاخه‌اي خاص از ادبيات جايگاهي نداشت، زنان به ناگزير در انواع آثار و نوشته‌هاي خود، دنباله رو مردان بودند؛ زيرا تنها از اين طريق بود كه مي‌توانستند در خلق و ايجاد آثار ادبي سهيم باشند. بنابراين زنان اديب به موازات خلق آثار داستاني و روايي، پژوهش‌هاي ادبي و اجتماعي را پديد آوردند، آنگاه در پي‌تحول و دگرگوني اجتماعي، از جمله راهيابي نوشته‌هاي زنان به بعضي از روزنامه‌ها، زنان به بيان ويژگي‌هاي خاص خود پرداختند. از اين زمان بود كه اسلوب كار ادبي آنها از جهت ساده‌نويسي، وضوح و روشني آثار و تمركز انديشه، آنان را به سوي داستان‌نويسي سوق داد.

از چشم‌اندازهاي شعر قديم عرب، تصوير گاو وحشي در آينه قصيده است که شاعر در پردازش تصوير شتر از آن بهره مي‌گيرد و عناصر سازنده تصوير آن، نزد اکثر شاعران تقريبا به هم شبيه است. در نگاه ظاهري به اين منظره، هم‌سويي دقيق و ارتباط عميق بين اين عنصر و ديگر عناصر قصيده مخصوصا شتر به چشم نمي‌آيد. از اين رو بعضي از محققين و ناقدان معاصر براي رفع اين نقصان با استناد به گفته جاحظ درباره اين تصوير در شعر جاهلي بر آن شدند که با نگاهي ديگر به اين تصوير بنگرند. آنها با تفسير گفته جاحظ بر اين عقيده هستند که احتمالا منظره اين حيوان با دين و شعایر و عادت‌هاي اجتماعي و رسوم و سنن ادبي ارتباط دارد و مشتمل بر پژواک‌هايي از سنن و عادت‌ها و پرستش‌هاي قبيله‌اي است. زيرا در شبه جزيره عربستان ضمن پرستش گاو، آن را حرز و رقيه‌اي جادويي براي طلب باران مي‌دانستند. اگر برخلاف شيوه ناقدان پيشين و بعضي از معاصران بخواهيم به گونه‌اي به تفسير اجزاي مختلف اين قصايد بپردازيم تا هماهنگي دقيق بين ارکان قصيده برقرار کنيم، مي‌توانيم با تحليل مبتني بر رمز و اسطوره عمق پيوند مفاهيم و مضامين گوناگون آن را دريابيم. براين اساس بعيد نمي نمايد عنصر گاو وحشي در تابلوي شتر، سمبل حکمت، قدرت و ذکاوت باشد که ويژگي‌هاي تصوير شتر را که نماد شاعر يا انسان ايده‌آل است، بيان مي‌کند.