کتابخانه مجازی ادبیات

در اغلب آثار ادبی (منظوم و منثور) مرگ یکی از موضوعات مهم را تشکیل می‌دهد. موضوعاتی نظیر تهور و بی‌باکی، زیبایی، لذت، نیستی و نابودی، جاودانگی، حقیقت انکارناپذیر، قدرت لایتناهی، آزادی روح و جان و...، ابعاد مختلف مرگ در نگاه شاعران است. شاید بتوان گفت‌ موضوع انسان نسبت به مرگ و طرز نگرش وی، این مفاهیم را در شعر و نثر ادبی پیش کشیده است. از این‌رو مطرح بودن این قضایا در ادبیات بر کنار از زمان خاصی است و می‌تواند در همه زمان‌ها مصادیق آن یافته باشد. انتخاب شعر به عنوان شاعر حکمت‌های جاهلی و مقایسه شعر او با شاعرانی‌ که قرن‌ها با او فاصله زمانی دارند - یعنی شاعران معاصر - نشانگر استمرار این‌ نگرش است.

از چشم‌اندازهاي شعر قديم عرب، تصوير گاو وحشي در آينه قصيده است که شاعر در پردازش تصوير شتر از آن بهره مي‌گيرد و عناصر سازنده تصوير آن، نزد اکثر شاعران تقريبا به هم شبيه است. در نگاه ظاهري به اين منظره، هم‌سويي دقيق و ارتباط عميق بين اين عنصر و ديگر عناصر قصيده مخصوصا شتر به چشم نمي‌آيد. از اين رو بعضي از محققين و ناقدان معاصر براي رفع اين نقصان با استناد به گفته جاحظ درباره اين تصوير در شعر جاهلي بر آن شدند که با نگاهي ديگر به اين تصوير بنگرند. آنها با تفسير گفته جاحظ بر اين عقيده هستند که احتمالا منظره اين حيوان با دين و شعایر و عادت‌هاي اجتماعي و رسوم و سنن ادبي ارتباط دارد و مشتمل بر پژواک‌هايي از سنن و عادت‌ها و پرستش‌هاي قبيله‌اي است. زيرا در شبه جزيره عربستان ضمن پرستش گاو، آن را حرز و رقيه‌اي جادويي براي طلب باران مي‌دانستند. اگر برخلاف شيوه ناقدان پيشين و بعضي از معاصران بخواهيم به گونه‌اي به تفسير اجزاي مختلف اين قصايد بپردازيم تا هماهنگي دقيق بين ارکان قصيده برقرار کنيم، مي‌توانيم با تحليل مبتني بر رمز و اسطوره عمق پيوند مفاهيم و مضامين گوناگون آن را دريابيم. براين اساس بعيد نمي نمايد عنصر گاو وحشي در تابلوي شتر، سمبل حکمت، قدرت و ذکاوت باشد که ويژگي‌هاي تصوير شتر را که نماد شاعر يا انسان ايده‌آل است، بيان مي‌کند.