احمد مطر از شاعران برجسته عراقي است که در جهان معاصر عرب شهرت بسيار دارد. از آنجا که قرآن کريم و متون ديني مرجع اصلي الهام همه شاعران است، احمد مطر نيز از اين قاعده مستثني نيست. وامگيري قرآني در شعر او که برخاسته از درک و خرد هوشمندانه اوست، شيوهاي منحصر به فرد دارد. اين مقاله بر آن است تا به سوالهاي زير پاسخ دهد: 1. آيا نظريه تناص (بينامتني) در رابطه با اشعار وي قابل توجيه است؟ 2. وامگيري احمد مطر از قرآن کريم، آشکار است يا پنهان؟ 3. آيا همه اقتباسهاي او مقبول است؟ 4. آيا «حل يا تحليل استهزايي» با تقليد از ساختار فواصل آيات قرآن در اشعار او ديده ميشود؟ 5. آيا «وامگيري تلميحي» در شعر وي نمودي دارد؟
ماخذ اصلی کتاب تاریخ بلعمی، تاریخ طبری است اما در حقیقت اقتباسی است از آن نه ترجمه کامل. نویسنده و مترجم آن بلعمی وزیر منصوربن نوح است که به فرمان آن پادشاه از 352 هجری به ترجمه و تلخیص تاریخ طبری آغاز کرد و از منابع دیگر نیز استفاده نمود. از این کتاب نسخه های خطی متعدد در دست است و یک بار هم در هندوستان طبعی مغلوط شده است. قسمتی از این کتاب که از آغاز تا اسلام را در برمیگیرد توسط وزارت فرهنگ و به تصحیح ملک الشعرای بهار و محمد پروین گنابادی در سال 1341 چاپ شده قسمتی دیگر که مربوط به حوادث سالهای 15 تا 132 هجری است بوسیله بنیاد فرهنگ ایران از روی نسخه محفوظ در آستان قدس رضوی در سال 1344 چاپ عکسی شده است.
عبدالقادر بیدل شاعر ترکنژاد پارسیزبان دیار هند با داشتن گونههای مختلف شعر ـ چه از رهگذر شکل و چه از لحاظ محتوا ـ در سرزمین هند، افغانستان، ایران و تاجیکستان، به نحو حیرتانگیزی از شهرت خاص بهرهمند است. بیدل بیشک بین شاعران حوزههای زبان دری با بینش کاملاً تازه و گویش بیمانند، جلوهگری دارد. در اشعار وی نغمههای آکنده از معانی تازه و اندیشههای دقیق انعکاس یافته است. در فصل اول این کتاب درباره زندگینامه، شاعری، سبک شعر و آثار بیدل دهلوی این شاعر و بزرگمرد ادب و عرفان پرداخته شده و در فصل دوم شرح مختصر و معلومات در مورد صنعت تلمیح و بعد به حساب حروف الفبا موضوع تحقیق پیش گرفته شده است.
این فرهنگ دربرگیرنده واژگان جدید مشتمل بر واژگان رایج و مأنوس و به دور از الفاظ مهجور است. از آنجا که واژگان این لغتنامه فقط از روزنامه و مجلات معاصر عربی جمعآوری شده، به همین سبب کاملاً متنوع و جدید است. در گردآوری واژگان تنها به گزینش لغات سیاسی و ادبی بسنده نشده، بلکه هزاران واژه در زمینههای مختلف اعم از کامپیوتر، شیمی، فیزیک، زیستشناسی، برق، الکترونیک، مخابرات و ... گزینش شده است. این فرهنگ قابل استفاده همه علاقمندان زبان عربی بهویژه دانشجویان رشته عربی والهیات در مقاطع مختلف است.
این تحقیق بر آن است تا پارهای از دشواریهای نحوی حاصل از شواهد شعری را، از منظر عروض و قافیه، مورد نقد و بررسی قرار دهد. سؤال تحقیق آن است که آیا شعر با توجه به موانع و محدودیتهایی چون: وزن، قافیه، موسیقی و ... میتواند سند صرفی یا نحوی باشد؟ و اصولأ استناد به شعر، ارزش علمی دارد یا خیر؟ به منظور دستیابی به پاسخ، با استناد به برخی از کتابهای معتبر نحوی، شواهد متعددی از حاکمیت موسیقی به جای نحو و نیز ضرورت شعری و تأثیر آن بر شواهد صرفی و نحوی، همچنین ضرورت ساخت کلمات با هجای بلند بررسی شده است و در ادامه، از قافیه و تأثیر آن در مخالفت با قواعد نحوی سخن به میان آمده است.