منظومه «اهریمن» اثری است رمانتیک که میخاییل لرمانتوف، شاعر روسی به سال 1839 آن را سروده است. این منظومه به قلم سردار معظم خراسانی به فارسی ترجمه شده و به سال 1301 در مجله نوبهار هفتگی به چاپ رسیده است. نیما در افسانه و شهریار در دو مرغ بهشتی، هذیان دل، افسانه شب و قهرمانان استالینگراد از طبیعتگرایی و تصویر و توصیف طبیعت در این منظومه و همچنین برخی مضامین داستان اهریمن بهواسطه ترجمه سردار معظم، تأثیر پذیرفتهاند. هدف نوشته حاضر نشان دادن این تأثیرپذیریها است.
این کتاب مطالعهای است در باب عوامل عمده اجتماعی و سیاسی و ایدئولوژیکی که سببساز نهضت بیسابقه ترجمه آثار یونانی به عربی در بغداد، دارالخلافه تازهتأسیس سلسله عباسی در اثنای دو قرن نخست فرمانرواییشان شد. این کتاب از سلسله طولانی و ممتازی از کتابهای تاریخی و لغوی در باب تحقیقات یونانی ـ عربی یا مطالعه ترجمههای کتابهای دنیوی یونانی به عربی در قرون وسطای مسیحی یاری میگیرد. بنابراین نویسند میتواند در کوشش برای فهم و تبیین نهضت ترجمه کتابهای یونانی به عربی در مقام پدیداری اجتماعی و تاریخی از پرداختن به اینکه چه کسانی این نهضت را آغاز کردند و چه کتابهایی ترجمه شد و چه هنگام این اتفاق رخ داد، از دیگر نویسندگان بینیاز باشد و به چگونگی و چرایی آن توجه کند.
دیوان خواجه شیراز چکیده و عصاره ادب فارسی و قسمتی تازی از آغاز تا عصر حافظ است و کسی که بخواهد میزان تأثیریابی خود را از این فرهنگ پربار تا بردان روزگار دریابد، باید فرهنگ پنج قرن و شاید پیشتر از آن را بشناسد. این کتاب گامی در این راه است و نویسنده کوشیده تا مضامین اشعار حافظ را در اشعار گذشتگان ـ اعم از نثر و نظم ـ ریشهیابی کند. همچنین تأثیرپذیری معاصرین حافظ و شاعران بعد از او از حافظ نیز بررسی شده است.