نثر شیخِ جام را میتوان از ارزندهترین و زیباترین نمونههای نثر دوره سلجوقی به شمار آورد. نثری گرانبار و ارجمند و مشحون از ویژگیها و اشارتهای کلی این دوره - اعم از توجه به تمثیل و استشهاد به آیات و اخبار و تقلید از نثر عربی. ـ اما نثر شیخ جام امتیازات دیگری نیز دارد که توجه به لغات سره و ترکیبات خاص پارسی از جمله مهمترین آنهاست. لغات و اصطلاحاتی نادر و اصیل که بیانگر توجه خاص و عمیق شیخ به زبان و باورهای عصر و دوره خویش است. بدون شک این نمونههای مغتنم میتواند نشانهای از گرانباری و دیرپایی بسیاری از مفاهیم و اصطلاحات امروز ما نیز به شمار آید. در این نوشته به چند واژه و اصطلاح جالب توجه در زبان شیخ پرداخته شده است.
ترانههای عامیانه برای عامه فرهنگدوست، دوستداشتنی و زیبا و دلرباست؛ به همان دلربایی شعرهای آسمانی حافظ و سعدی و مولانا و به همان زیبایی آثار سهراب و فروغ و اخوان. اگر خوب نگریسته شود، این ترانهها، زبان دیرین دل و ادراک مردمان است. در این کتاب ابتدا کلیاتی درباره ترانههای کهن گفته شده و سپس در بخش دوم ویژگیهای ساختاری ترانههای جام از قبیل لهجه، قافیه، تکرار، آرایههای شعری و .... بررسی گردیده است. بخش سوم کتاب اختصاص به بررسی درونمایههای ترانههای جام دارد؛ از قبیل تحمیدیهها، دغدغهها، دلدادگی، اوصاف محبوب و ... .
شيخ احمد جام ژنده پيل (536-440 ﻫ. ق) و خاندان دانشي و با فضل و فرهنگ وي در ادبيات عرفاني و نظام خانقاهي و تصوف خراسان بزرگ ـ و بلکه ايران ـ از چهرههاي موثر و درخشان بودهاند. متاسفانه آثار متعدد عرفاني شيخ احمد و فرزندان و اعقاب وي هنوز براي عموم اهل تحقيق شناخته شده نيست و طبعا بسياري از جلوهها و ظرافتها و ارزشهاي ادبي، عرفاني و زواياي تاريخي و افقهاي انديشه ورزانه اين آثار ناشناخته مانده است. اين نوشته به معرفي اثري از آثار گمنام ولي ارزشمند اين خاندان ميپردازد: «حديقه الحقيقه» اثري از قطبالدين محمد بن مطهر بن احمد جام.