آيا اين موضوع ميتواند در عرصه ادبيات مصداق داشته باشد که برخي از شاعران فاضل و کامل، به علت درخشش تعدادي از شاعران هم عصر خود بنا به شاخصيت در نوع نگاه و پردازش کلام با بياني هنجارگون يا هنجارگريزي ويژه، در پس پرده ابهام مانده باشند و اين مساله زمينه پژوهش را به روي ديگران بسته باشد؟ البته اين مساله شايد صرفا به درخشش گروهي مربوط نبوده نباشد، بلکه دشواريهاي مربوط به يافت و خوانش نسخه خطي، افتادگيها و اختلاف نسخهها نيز زمينه گمنامي دانشمنداني صاحب نام بوده است. ضياءالدين خجندي با اينکه به قول ذبيح الله صفا در طراز استادان اواخر قرن ششم بود و کلام استوار وي از مهارت او در شعر حکايت دارد، همچنان از نامراديهاي روزگار، ناشناخته مانده است. شاعري که در قالبهاي گوناگون ترکيب بند، قطعه، رباعي، غزل و خصوصا قصيده، با استواري کلام طبع آزمايي کرده است و شعرش از محتواهايي چون مدح، رثا، هجو، لغز، عشق، طبيعت و ... سرشار است و همچنين تاريخ جلوس و عزل و مرگ بزرگاني را بيان کرده، که در تاريخ از آنها نشاني مبهم و ناقص برجاي مانده، چگونه اينگونه ناشناخته مانده است؟ نگارندگان در اين مختصر، بعد از بررسي دقيق ديوان هفت هزار بيتي او، به افقي روشن از زندگي اجتماعي، علمي و ديني و همچنين نوع نگرشش در سرايش شعر رسيدهاند که تا کنون در عرصه ادبيات پوشيده مانده است. در اين مقاله مطالبي فشرده و منطقي از زندگي، تاريخ و دانش شاعر بررسي شده است.
رباعيات خيام مجموعه شعرهاي عمر خيام در قالب رباعي است كه در سدههاي پنجم و ششم هجري به زبان فارسي سروده شدهاند و عمدتاً بيانگر ديدگاههاي فلسفي او ميباشند. به دليل آنكه اين اشعار از منابع گوناگوني گردآوري شدهاند، در صحت بعضي از آنها نظر يكساني وجود ندارد. با اين حال مضمون رباعيات خيام را به طور كلي ميتوان به پنج بخش تقسيم كرد: ۱. رازهاي جهان هستي؛ ۲. ناگزيريهاي زندگاني (سرنوشت، بيوفايي دنيا، مرگ و خاك و گِل ما)؛ ۳. پرسشها؛ ۴. چگونگي زندگاني اجتماعي؛ ۵. دَمهاي خوش زندگاني؛ ...مرحوم كيوان قزويني شرح عرفاني مبسوطي بر رباعيات خيام نگاشته و ساحت او ر از آلودگي دنياپرستان پاك گردانيده است. در اين كتاب چهارصد رباعي خيام با شواهد و امثله فارسي و عربي, به گونهاي مفصل شرح داده شده است
میراث اسلامی ایران مشتمل بر مجموعه بزرگی از رسالههای کوچک خطی در موضوعات مختلف، در بین سالهای 1373 تا 1378 در طول 6 سال به کوشش رسول جعفریان گردآوری و منتشر شده است. نویسنده در مقدمه کتاب هدف خود را نشر رسالههای چاپنشده در زمینه اسلام و ایران دانسته است. مجموعاً در این ده جلد (دفتر) 223 عنوان رساله (گرچه در مقدمه مجلد 10، گردآورنده تعداد آن را 221 عنوان و در فهرست انتهای جلد دهم 222 ذکر کرده است) به چاپ رسیده است که از این 223 عنوان، 204 عنوان رساله خطی و 18 عنوان فهرست کتابخانههای کوچک و کتابشناسی و معرفی نسخه است. یک مقاله نیز در مجلد دوم از مرحوم عبدالعزیز طباطبایی درباره شخصیت علمی و مشایخ شیخ طوسی به چاپ رسیده است. شیوه ارائه رسالات بهاینترتیب است که در ابتدا در بخشی که عنوان «درآمد» دارد، مصحح شرحی درباره مؤلف رساله، موضوع و محتویات آن نگاشته است و نسخه یا نسخههای مورد استفاده خود را نیز معرفی کرده است. البته ظاهراً در چاپ این مجموعه نسبت به موضوع اخیر حساسیت زیادی وجود نداشته است، زیرا در برخی از رسالات مصحح محترم هیچ اطلاعی از ویژگیهای نسخه خطی مورد استفاده، تاریخ کتابت، محل نگهداری و شماره آن به دست نمیدهد. نویسنده در مقدمه کتاب هدف از نشر این مجموعه را نشر رسالههای فارسی دانسته است؛ اما به دلیل نقش محوری زبان عربی در فرهنگ اسلامی کشور ما ایران چند رساله عربی نیز در هر دفتر تصحیح و چاپ شده است که تعداد آنها از مجموع 204 رساله چاپ شده 47 رساله است و بقیه رسایل فارسی هستند. به لحاظ موضوعی رسایل منتشر شده از تنوع نسبی برخوردارند. گرچه با وجود این تنوع از رسایلی در موضوعات تاریخ علوم پایه و پزشکی در این مجموعه اثری نیست. عمدتاًً رسالههای چاپ شده فارسی در موضوع تاریخ و سفرنامه هستند. اما بههرحال در مجموع این 10 جلد رسایلی با موضوعات فقه، کلام، ادبیات، سیاست، جامعهشناسی، اصول فقه، عقاید، تفسیر، عرفان و رجال وجود دارد.
کتاب سی پاره عشق نوشته مجید سرمدی است و تفسیر غزل های دیوان شمس تبریزی این مجموعه دربرگیرنده شرح سی غزل از غزلیات شمس تبریزی است که ده غزل نخست در جلسات غزلخوانی دیوان شمس و بر اساس دریافتهای شخصی نگارنده از این اشعار، نیز توجه به علوم و فنون ادبی از جمله معانی و بیان و تاریخ ادبیات و سبکشناسی، نگاشته شده است. در بیست غزل دیگر، توصیفات به اختصار بوده تا خواننده بتواند با درنظر گرفتن مباحث پیشین خود به تفسیر و تعبیر ابیات بپردازد. در انتهای کتاب نیز فهرستی از لغات و ترکیبات غزلها اعم از شرح شده و نشده، همچنین فهرست آیات و احادیث، ترتیب داده شده است.
«درد و رنج» به عنوان يكي از وجوه برجسته تراژيك زندگي، از مسایلي است كه هر انساني در زندگي خود با آن روبه روست. اين مساله در هنر و ادبيات به طور عام، و به طور خاص در ادبيات معاصر به ويژه شعر زنان به گونهاي منعكس شده كه بررسي و تحليل آن، نيازمند تحقيق وسيع و جامعي است. موضوع اين مقاله، بررسي اشعار دو شاعر برجسته زن معاصر يعني فروغ فرخزاد و سيمين بهبهاني با توجه به ماهيت، مفهوم و مصاديق مختلف درد و رنج و با تاكيد بر مساله وجودشناسي درد و رنج (انواع، علل و نتايج آن) است. نويسندگان در اين پژوهش ضمن اشاره به ماهيت و نتايج درد و رنج به مقايسه جنبههاي وجودشناسي درد و رنج در اشعار اين دو شاعر ميپردازند؛ گفتني است زمينه اصلي بحث، تمرکز بر فلسفه وجودي درد و رنج در حوزههاي انواع درد و رنج، علل درد و رنج و راههاي رهايي از آن است.