مقاله حاضر به منظور بررسی نگاه و برداشتهای خاص عرفانی مولانا از افلاک و اختران و چگونگی پیوند آنها با اندیشههای عرفانی و آموزههای اخلاقی وی نوشته شده است. به این منظور از شیوه سندکاوی برای جمعآوری اطلاعات و از شیوه تحلیلی و توصیفی برای ارایه مطالب استفاده شده است. یکی از نتایج مهم گفتار حاضر آن است که مولانا علی رغم بیاعتنایی به نجوم احکامی، با ایجاد شبکههای متعدد معنایی و ابهامهای بیشمار، گوشههایی از نمادپردازی پیچیده و فرارونده خود را با استفاده از عناصر آسمان پر رمز و راز شکل داده و به دانش نجوم خویش ویژه و مفهومی بیسابقه بخشیده است که این امر به گونهای مبتنی بر آموزههای قرآن کریم و نگاه خاص مولاناست که آسمان پرستاره را یکی از نشانهها و آیات مهم خداوند و درخور تأمل و تدبر یافته است.
در مقدمه کتاب واژه نامه نجوم و احکام نجوم آمده است که: زبان فارسی و زبان انگلیسی از نظر اصطلاحات نجومی دارای وجوه مشترک زیادی، چه از حیث صورت و چه از حیث معنی، هستند. دلیل این اشتراک وجوه، تأثیر مستقیم و غیر مستقیم اصطلاحات نجومی عربی و یونانی روی این هر دو زبان است. اصطلاحات نجومی عربی مستقیماً وارد فارسی و به طور غیرمستقیم از راه ترجمههای اسپانیایی و لاتینی، وارد انگلیسی شدهاند. اصطلاحات نجومی یونانی نیز به طور غیرمستقیم از راه زبان عربی به فارسی، و از راه زبان لاتین به زبان انگلیسی راه یافتهاند. صورت واژههای نجومی بونانی در زبان فارسی و زبان انگلیسی مؤید تأثیر زبانهای واسطه عربی و لاتین است. ولی هر دو زبان فارسی و انگلیسی اصطلاحات نجومی خود را از منابع دیگری غیر از دو منبع فوق نیز اخذ کردهاند. با توجه به این که غالب اصطلاحات نجومی فارسی، یا عربی هستند یا از راه عربی وارد فارسی شدهاند...
کتاب حاضر اصول علم نجوم را به زبانی بسیار ساده و در عین حال شیوا و شاعرانه بیان می کند و با آن که بشر در زمان ما به پروازهای کیهانی پرداخته و به کره ماه فرود آمده و در آستانه تسخیر سایر کرات است، باز همین که به قلم شیوای نویسنده و دانشمند شهیر فرانسوی کامیل فلاماریون به رشته نگارش درآمده هنوز شیرینی و جاذبه خود را از دست نداده و هم چنان آموزنده و دلنشین است. ترجمه کتاب نیز به پیروی از اصل صورت گرفته و به نحوی است که درخور فهم و استفاده همگان است.
خواجه عمادالدین علی بن محمود، مشهور به عماد فقیه کرمانی، دانشمند و عارف شاعر پارسیگوی مشهور ایرانی عصر تیموری است. وی از معاصرین حافظ و ستایشگران آل مظفر است که در میان آنها بهویژه به شاه شجاع ارادت فوقالعادهای داشته است. این کتاب دربرگیرنده مجموعه مقالاتی است که به مناسبت همایش بزرگداشت خواجه عماد فقیه کرمانی در سال 1381 در کرمان برگزار گردیده بود. عناوین برخی از نوشتارهای کتاب بدین ترتیب است: عماد فقیه شاعری عاشق/ حسین آقاحسینی، تصوف و عرفان قرن هشتم هجری و عرفان خواجه عماد کرمانی/ علیاوسط ابراهیمی، صعود هنری غزلیات عماد/ محمدصادق بصیری، ز کوی سلامت گرفته کناری/ مهدخت پورخالقی چترودی، صور خیال و زیباییهای آن در شعر عماد/ نرگس جابری نسب، محبتنامه و مناظرههای خواجه عماد/ محمدحسین خسروان، وزن عروضی و تبلور عاطفه در غزل خواجه عماد کرمانی/ مریم خلیلی جهانتیغ، جایگاه عماد فقیه کرمانی در دهنامه سرایی/ ابوالقاسم رادفر و ..... .
این کتاب دربرگیرنده گزیدهای از بیست کتاب مهم عرفانی است. در ابتدا و در بخش درآمد کتاب، به اختصار سیر تاریخی آثار عرفانی و گونهها و موضوعات و سایر مباحث این نوع ادبی معرفی شده است. در گزینش هر قطعه این ملاکها مدنظر بوده است: زیبایی، شیوایی و آسانفهمی؛ درونمایه و محتوای ارزشمند؛ منطقی و پذیرفتنی بودن؛ میزان اهمیت در اندیشههای عرفانی؛ کمک به درک سیر تکامل اندیشههای عارفانه. برای فراهم شدن سهولت درک مضمون هر قطعه، به آن عنوانی داده شده است.