شاهنامه فردوسي، اثر ماندگار ايراني و اصيلي است که آيينها و فرهنگ ايران کهن را در خود نگاه داشته است. هر کدام از آن آيينها قابل بررسي است. يکي از اين آيينها، آيين سوگندخوردن است که امروزه نيز از آن استفاده ميشود و در جاي جاي شاهنامه به آن پرداخته شده است. بنابراين در اين مقاله سوگند و باورهاي کهن مرتبط با آن و بازتاب آن در شاهنامه فردوسي و نيز ارتباط اساطيري آن با دو عنصر آب و آتش بررسي ميشود. سوگند واژهاي فارسي است و معادل آن در عربي قسم و يمين است. دکتر معين در حاشيه برهان قاطع پس از واژه سوکه آورده است. سوگند به فتح اول و سوم در اوستا saokatevant(گوگرد مند) يعني داراي گوگرد است. در ايران باستان و محاکمههاي مبهم و پيچيده، دو طرف دعوي را مورد آزمايشي به نام سوگند قرار ميدادند. سوگند قسمي از ور (آزمايشهاي ايزدي در ايران باستان) است. سوگند داروي سمي است که به صورت شربتي (آميخته و محلول) در آب به متهم ميخوراندند؛ اگر بيگناه بود به او گزندي نميرسيد و حقانيت او ثابت ميشد و اگر گناه کار بود، هلاک ميشد.
این مجموعه شامل تمام شاهنامه است که برای راحتی خوانندگان جوان که به تاریخ و تمدن کشور خود علاقه دارند و می خواهند با شاهنامه آشنا شوند، به نثر ساده برگردانده شده و در سه بخش شامل: 1. بخش اساطیر 2. بخش پهلوانی 3. بخش تاریخی تنظیم شده است. بخش اساطیر از پادشاهی کیومرث شروع شده و تا مرگ فریدون ادامه دارد. بخش پهلوانی از پادشاهی منوچهر و ظهور خاندان سام شروع می شود و تا مرگ رستم و فرزندش فرامرز ادامه دارد و بخش تاریخی که با پادشاهی بهمن فرزند اسفندیار شروع شده تا مرگ یزدگرد و تسلط عربها بر ایران ادامه می یابد.
نویسنده قبل از ورود در متون تفسیری، اسطوره و شناخت و جایگاه تصویرها و نمادگرایی و جایگاه اسطوره در قرآن را بررسی میکند .وی در فصل اول، علم حضوری و علم حصولی و نسبت آنها را با اسطوره ارزیابی مینماید .در فصل دوم، سیر نزولی عالم و رویا و خیال و کهانت را تبیین میکند .در فصل سوم کتاب، رمز و نماد و سمبل و نشانه و تمثیل و مجاز و استعاره، مرزبندی و تفکیک میشود .نویسنده پس از ذکر این مقدمات نمادهای دایره، مربع، مثلث، شاه و شاهزاده، آب، پرندگان، ارقام، اژدها و ماندالا، و درختان را تاویل میکند . فصل چهارم کتاب به قرآن و متنو تفسیری اختصاص دارد .در این فصل واژه اسطوره در یک یک آیات، بررسی و بعضا با متنو تفسیری مقابله و موازنه میگردد .نویسنده در پایان کتاب، نگرش اسطورهای را با توجه به روضه الجنان ابوالفتوح رازی و قصص القرآن سورآبادی و تفسیر طبری و کشف الاسرار میبدی ریشهیابی و نقادی میکند .