کتابخانه مجازی ادبیات

میرچا الیاده استاد بزرگ ادیان تطبیقی جهان در این کتاب، متون و روایات دینی را از سراسر جهان گردآوری و برحسب موضوع طبقه‌بندی و به دانشجویان و علاقمندان تاریخ ادیان جهان و مطالعات دینی عرضه کرده است. در این مجلد پس از تعریف مقدسات (عالم مقدس، حیات مقدس و زمان مقدس) و چگونگی ارتباط آن با انسان، بحث مفصل و جالبی در شناخت روح، نحوه انجام قربانی آیینی، انواع دعاها و نمازها، اشعار، سرودها، رقص‌ها، آداب و شعایر، پیشگویی‌ها و رهنمودهای دینی ارائه داده و در خاتمه به مبحث بسیار جذاب مراسم تشرف و رازآموزی در آیین‌های دنیای باستان و دنیای جدید پرداخته است.

دگردیسی از مهم‌ترین عناصر ادبیات، به ویژه ادبیات حماسی و اسطوره‌ای، به شمار می‌رود. یکی از انواع آن، «دگردیسی تشرّفی» است که در شاهنامه جلوه‌های مختلفی دارد. داستان «اندر آزمون کردن شاه آفریدون پسران را به ناشناس» جلوه بارزی از این نوع دگردیسی است که در آن، فریدون به هیئت «اژدها» درمی‌آید. در این مقاله این داستان از منظر ادبیات تطبیقی و پیوند شعر و نگارگری تحلیل می‌شود. مصوّرسازی دگردیسی تشرّفی، ازخلّاقانه‌ترین الهامات تصویری برگرفته از متن شاهنامه است که در این پژوهش به تحلیل نگاره‌هایی از روایت یاد شده می‌پردازیم. به منظور تحلیل متون تصویری منتخب، پس از اشاره به متن کلامی روایت و چرایی دگردیسی موقتی فریدون به اژدها، به تحلیلریخت شناسانه نگاره‌ها در مکتب‌های مختلف نگارگری و نیز بررسی دخل وتصرف نگارگر در انتقال روایت از نظام کلامی به تصویری اشاره شده است. روش انجام پژوهش، روش توصیفی ـ تحلیلی و پژوهش بینارشته‌ای در قلمرو ادبیات تطبیقی است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که دگردیسی در نگاره‌های منتخب، دارای کارکرد آزمونی و درجهت تشرّف به مقام شهریاری، مردانگی و همسرداری با درون‌مایه اژدهاکشی صورت پذیرفته و جلوه پیوند آیین تشرّف و دگردیسی است که با نشانه‌هایی در نگاره مبنی بر مجازی بودن اژدها و برگزاری آیین تشرّف نیز قابل اثبات است، امّا درک دگردیسی تنها با رجوع به پیش متن کلامی ممکن است.

حکیم سنایی غزنوی از پایه‌ گذاران ادبیات منظوم عرفانی زبان فارسی است. مثنوی حدیقه الحقیقه محتوایی عرفانی همراه با لطایف و اسرار حکمی دارد و الهی ‌نامه، فخری نامه و حدیقه الحقایق نیز خوانده می شود. این اثر از نامدارترین منظومه های سنائی می باشد و در طول سده‌های متوالی مورد قبول مردمان بسیاری بوده ‌است. این مثنوی که سرودن آن در سال 525 قمری به پایان رسید، در تاریخ ادب و عرفان فارسی، باب تازه‌ای را در سرودن منظومه‌های عرفانی گشود. حدیقه الحقیقه در ده باب و ده هزار بیت سروده شده و توحید، مدح پیامبر و خاندان او، خرد یا عقل کل، ستایش دانش، عشق و دلداگی حقیقی، پرورش عقل کل، ناپایداری زندگی زمینی، اخترشماری، دوستی و دشمنی موضوعات آن را تشکیل می دهند. از آخرین باب حدیقه نیز اطلاعات نسبی درباره زندگی شاعر به دست می آید. کتاب پیش رو با تصحیح و مقدمه مریم حسینی در سال 1382 توسط مرکز نشر دانشگاهی در دسترس علاقمندان قرار گرفت.

توجه به ارزش‌های آثار والا و بررسی ویژگی‌‌های ادبی و هنری آنها همواره مورد توجه اندیشمندان و منتقدان بوده است. شارل آگوستن سنت‌بوو (1804ـ 1869 م) از پیش‌روان منتقدان این حوزه بود که به طور خاص و با روی‌کردی تازه به موضوع آثار کلاسیک ـ در مفهومی نو ـ پرداخت. وی در جستاری که از آثار برجسته ادبی به دست داد، به مؤلفه‌هایی توجه کرد که سبب می‌شود اثر ماندگار و به تعبیر خاص وی، کلاسیک شود. توجه به محتوای اثر و سهمی که در اعتلای روح انسانی، در سنجش اثر کلاسیک مورد توجه سنت‌بوو بوده است. سنت‌بوو اثر کلاسیک را اثری می‌خواند که ـ به واسطه ظرفیت‌های برتر خود ـ زمان را درمی‌نوردد. در این نوشتار، روی‌کرد سنت‌بوو درباره اثر کلاسیک و وجوه مختلف آن بررسی شده است.