استفان تولمين (2003، 1958) براي تحليل ساختارهاي استدلالي در کلام، ارکان اصلي سهگانه ادعا، پشتيبان و زمينه را مطرح کرد که با سه رکن غيراصلي تعديل ساز، پيشبيني و پشتوانه، بر روي هم، اساس استدلال در کلام را قانونمند ساخت. در نوشتار حاضر، تلاش شده است با بهرهمندي از ارکان ياد شده، سه متن استدلالي از سه نويسنده دوره قاجار: سيدجمال الدين اسدآبادي، ميرزا عبدالرحيم طالبوف و ميرزا ملکم خان تحليل شود و تشابهات و تفاوتهاي ساختار استدلالي آنها بررسي گردد. اين سه نويسنده از نظر جنبههاي مختلف فکري و ساختار عقيدتي، نماينده سه جريان اصلي تفکر در صدر مشروطيت هستند و نوشتهها و عقايد آنها در نهضت روشنگري دوران قاجار، تاثيرگذار بوده است. مهمترين دستاورد مطالعه حاضر آن است که تمايل ملکم خان و طالبوف به تعامل و اقناع خواننده بيش از اسدآبادي است که نشانگر ان است که اسدآبادي تمايل بيشتري دارد که خواننده ادعاهاي او را به عنوان واقعيت مطلق بپذيرد.
در مجموعه حاضر دو کتاب از مرحوم سید غلامرضا سعیدی در یک مجلد به چاپ رسیده است .نخستین کتاب ترجمهای است از کتاب "مفخر شرق، سید جمالالدین اسدآبادی "نوشته "دکتر احمد امین "که نخستین بار در سال 1354به چاپ رسیده است .کتاب با یادداشتی از آقای سید هادی خسروشاهی درباره استاد سعیدی آغاز میشود و در پی آن این مباحث فراهم میآید :مفخر شرق، حرکت اصلاحی سید جمالالدین در مصر، سید جمالالدین در هند، سید جمالالدین در پاریس، سید در روسیه، سید در استانبول، دیدگاهها و خاطرههای اندیشمندان و صاحب نظران درباره سید جمالالدین .کتاب دوم که "اندیشههای اقبال لاهوری " عنوان گرفته تحقیقی است درباره اقبال لاهوری که با این مباحث تدوین شده است : اندیشه اقبال در ایران، آشنایی با آکادمی اقبال، شرح زندگی و ترجمه احوال، اقبال شاعر، اقبال متفکر، اقبال مسلمان، اقبال معمار پاکستان، اقبال در خارج از هند و پاکستان، احیای فکر دینی در اسلام، روح فرهنگ اسلام، هدفهای تعلیم و تربیت اسلامی از نظر اقبال، زنده بودن و زنده ماندن، ماهیت و اهمیت فلسفه اقبال، و خطابهای که کشوری را به وجود آورد .کتاب با گفت و گویی میان گردآورنده و مرحوم سعیدی در باب اقبال به پایان میرسد .
مولف کتاب درباره اسدآباد و مردان بزرگ آن از جمله سید جلیل القدری چون سید جمال الدین اسدآبادی که از طرف مادر با جمالی قرابت نسبی دارد و سایر بزرگان و شعرا و موقعیت جغرافیایی و تاریخی شهر، فرهنگ عامیانه و ضرب المثلهای محلی جشنها و سوگواریها چه خوب تحقیق کرده و همه را با ارائه سندی معتبر و ارزنده مقبول و خاص و عام قرار داده است و اگر هر شخصیتی درباره شهر خودش چنین تحقیقی را آغاز کند و آنطور که او به انجام رسانیده موفق شود واقعا کمک بزرگی به شناسایی شهرهای ایران شده است.
این کتاب فرهنگی است که میتواند موقعیت جانوران را در شعر و ادب و فرهنگ فارسی یکجا تکمیل و عرضه کند. مدخلها در این فرهنگ به ترتیب الفبایی تنظیم شده است. ذیل هر مدخل پنج تقسیمبندی کلی قرار دارد که به این ترتیب است: متنهای قبل از اسلام، معارف و متون اسلامی، قصص و داستانها، زیباییشناسی و آرایههای ادبی و جلوههای گوناگون خارج از مباحث چهارگانه. در تدوین این نوشتار ابتدا برای فراهم آوردن «ریشه واژگانی» به بیشتر فرهنگهای واژهای پیش از اسلام مراجعه شده و سپس متون اوستایی و متون پهلوی و نیز کتب شرح و توضیح و تفسیر این متون بررسی شدهاند.
این کتاب فرهنگی است که میتواند موقعیت جانوران را در شعر و ادب و فرهنگ فارسی یکجا تکمیل و عرضه کند. مدخلها در این فرهنگ به ترتیب الفبایی تنظیم شده است. ذیل هر مدخل پنج تقسیمبندی کلی قرار دارد که به این ترتیب است: متنهای قبل از اسلام، معارف و متون اسلامی، قصص و داستانها، زیباییشناسی و آرایههای ادبی و جلوههای گوناگون خارج از مباحث چهارگانه. در تدوین این نوشتار ابتدا برای فراهم آوردن «ریشه واژگانی» به بیشتر فرهنگهای واژهای پیش از اسلام مراجعه شده و سپس متون اوستایی و متون پهلوی و نیز کتب شرح و توضیح و تفسیر این متون بررسی شدهاند.