قوم باستاني سکا در تکوين تاريخ و شکل‌‌‌گيري اساطير ملل مختلفي؛ از جمله يونانيان، ايرانيان، هنديان و چينيان نقشي اساسي داشته‌ است. سکاها که طوايفي بيابانگرد و مهاجم بودند، در اوان تاريخ، همچون ساير قبايل آريايي در شرق و غرب و جنوب جهان مسکون آن زمان پراکنده‌ شدند و هر چند همواره با همسايگان خود در ستيز بودند، سرانجام در ميان آنها مضمحل شدند و تنها نامي از ايشان در صفحات تاريخ باقي ‌ماند. به دليل خصلت بيابانگردي سکاها منابع تحقيقي در باب احوال و فرهنگ اين قوم، منحصر به مقبره‌‌هاي بزرگان سکايي و اشارات پراکنده در تواريخ همسايگان آنهاست. بررسي احوال قوم سکايي و تحقيق راجع به نحوه انتشار آنها، حاکي از اصل مشترک سکايي براي خاندان زال و رستم و تورانيان مذکور در شاهنامه است؛ هر چند لقب سگزي تنها قرينه لفظي موجود دال بر پيوند خاندان رستم با قوم سکايي مي‌‌باشد. روايات اين قوم فراموش شده نيز در اسطوره‌شناسي ملل نام برده، داراي اهميتي بسزاست و ريشه بسياري از افسانه‌‌ها و اساطير مشترک ايرانيان و هنديان و چينيان را بايد در روايات قوم سکايي جستجو نمود. همچنين بعضي از آداب و رسوم و شيوه زندگي و سلوک سکاها در بعضي داستان‌‌هاي شاهنامه فردوسي قابل تطبيق و مقايسه است. علاوه بر اين شواهدي که از اسناد سغدي در چين به دست آمده، دلالت بر آن دارد که سغديان در انتقال روايات سکايي به حماسه ملي ايران نقش واسطه را ايفا کرده‌‌اند.

منابع مشابه بیشتر ...

65a2913487803.jpg

کتاب شاهنامه فردوسی: نثر: اساطیر - جلد اول (از پادشاهی کیومرث تا پایان کار فریدون)

علی شاهری

این مجموعه شامل تمام شاهنامه است که برای راحتی خوانندگان جوان که به تاریخ و تمدن کشور خود علاقه دارند و می خواهند با شاهنامه آشنا شوند، به نثر ساده برگردانده شده و در سه بخش شامل: 1. بخش اساطیر 2. بخش پهلوانی 3. بخش تاریخی تنظیم شده است. بخش اساطیر از پادشاهی کیومرث شروع شده و تا مرگ فریدون ادامه دارد. بخش پهلوانی از پادشاهی منوچهر و ظهور خاندان سام شروع می شود و تا مرگ رستم و فرزندش فرامرز ادامه دارد و بخش تاریخی که با پادشاهی بهمن فرزند اسفندیار شروع شده تا مرگ یزدگرد و تسلط عربها بر ایران ادامه می یابد.

65842fb75f4a7.jpg

داستانهای تاریخی وقایع برجسته باستان شکوفان ایران، پیش از دوران هخامنشی تا آخر دوران ساسانی

حسین جودت

موضوع کتاب داستانهای تاریخی وقایع برجسته باستان شکوفان ایران، پیش از دوران هخامنشی تا آخر دوران ساسانی و گردآورنده کتاب حسین جودت است که در سال 1353 توسط چاپ درخشان منتشر شده است.

دیگر آثار نویسنده بیشتر ...

5833f929986ad.PNG

نگاهي به سير آرا و عقايد درباره نظريه محاکات

محمد طاهری

نظريه محاکات از عصر حکماي يونان باستان تاکنون محل توجه فلاسفه، هنرمندان، شاعران و منتقدان هنري و ادبي بوده است. اين نظريه نخست در آرا دوموکريت مطرح گرديد. سقراط آن را به شکل جدي وارد مباحث زيبايي شناسي و فلسفه هنر کرد و افلاطون و ارسطو هر يک با ديدگاه خاص خود آن را تفسير کردند و فلوطين تلفيقي از آرا ايشان را ارائه نمود. در قرون وسطي اگرچه در جهان غرب اين بحث از رونق افتاد، اما خوشبختانه حکماي اسلامي مانند فارابي، ابن سينا، ابن رشد و خواجه نصير با ارائه نظرياتي بديع و موشکافانه به اين نظريه با مقتضيات فرهنگي خاص جوامع اسلامي تداوم بخشيدند. با آغاز عصر رنسانس مجددا منتقدان و نظريه پردازان غربي به لطف ترجمه هايي که از تاليفات مسلمانان انجام شده بود، به اين مباحث علاقه مند شده، کتاب ها و مقالات پرشماري در باب تفسير نظريه محاکات تاليف نمودند. اين نظريه از بدو پيدايش تاکنون تحولات گوناگوني را تجربه کرده و زمينه جذابي براي طرح مباحث فلسفي، ادبي و انتقادي فراهم نموده است.

پژوهش‌ها/نقد و نظریه ادبی
مقاله
5781eb048f537.PNG

بررسی و تحلیل کهن‌الگوی پیر فرزانه در رساله‌های سهروردی

محمد طاهری

نقد کهن‌الگویی که مبتنی بر نقد روان‌شناختی است، به مطالعه و بررسی کهن‌الگوهای یک اثر می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه ذهن شاعر یا نویسنده آنها را به شیوه نمادین متجلّی ساخته است. «پیر فرزانه» یکی از مهم‌ترین کهن الگوها در ادبیات است که خویشکاری هدایت معنوی کهن‌الگوی «قهرمان» را برعهده دارد. در قاموس تصوّف، این کهن‌الگو در سیمای پیر طریقت جلوه‌گر می‌شود که با راهنمایی و ارشاد سالک ( قهرمان وادی طریقت) در تمامی مراحل دشوار سیر و سلوک، وی را گام به گام در این طریق پیش می‌برد و با تربیت معنوی و اصلاح معایب نفسانی، او را به سرمنزل مقصود می‌رساند. آثار عرفانی شیخ شهاب الدین سهروردی نیز از این قاعده مستثنی نیست و حضور و نقش آفرینی پیر فرزانه در قالب نمادین حکیمی متألّه در حکایاتی تمثیلی همچون: عقل سرخ، آواز پر جبرئیل و رساله الطیر، رکن اصلی آموزه‌های شیخ اشراق را تشکیل می‌دهد. در این آثار، از شخصیت پیر با تعبیراتی چون نخست فرزند آفرینش، سپید نورانی و دیرینه سالِ سرخ روی یاد شده و جغرافیای حضور او عوالمی رمزی چون صحرای معرفت، کوه قاف و عالم مثال معرفی شده است. او مرشد سالک در جریان سفر معنوی از خاک تا افلاک و دستگیر او در مهالک طریق دشوار این سیر و سلوک است. مهم‌ترین ویژگی کهن‌الگوی پیر فرزانه در آثار سهروردی شخصیت فرهمند اوست که با جاذبه روحانی خویش، سالک را مجذوب خود می‌کند و او را وا می‌دارد که پای در وادی سلوک نهد و با نورانیتی که شاخصه مکتب اشراق است، ظلمات طریق را در روشنای شناخت و معرفت، مستحیل سازد.

پژوهش‌ها/پژوهش‌های عرفانی فرهنگ و تمدن/اسطوره و فرهنگ
مقاله