طرز گفتار و شيوه سخنسرايي در هر عصر و زمانهاي، نمايانگر عقايد و درونمايههاي شعري شاعراني است که به نوعي در آثارشان جلوه ظهور يافته است. استاد توس، حکيم فردوسي از جمله کهنسراياني است که در يک هزار سال پيش در حماسه عالمگير خود از شرافت انسانهاي نيک رفتار به دفاع پرداخته يا هم اقليمي وي، حکيم ناصرخسرو را ميبينيم که رنج زمانه را به وفور دريافته و مداحان جفاپيشه را در شعرش، همراه با ستمگران تاريخ به باد انتقاد گرفته و در ديوان شعرش، «لفظ در دري» را به پاي خوکان روزگاران نريخته است. سعدي جهان ديده را در نظر آوريم که غرق در انديشههاي بشر دوستانه، نخستين گام را در ادبيات اخلاقي و اجتماعي جامعه برداشته يا از مولاناي بلخ و لسان الغيب حافظ شيرازي. در غرب عالم نيز داستان ايلياد و اديسه که نمايهاي از تلاش انسانهاي دلاور و هوشيار است، وجود دارد که براي بقاي شرافت انساني با اراده منحوسان ميجنگند. يا آنچه در بازمانده اشعار «الکئوس» ميبينيم که قديمترين نمونههاي شعر غنايي يونان در آن ارائه ميشود. در واقع ماجراي بيان دردها و مشقات انسانهاي گرفتار و در بند مرگ و زندگي را نشان ميدهد.
کتاب ادبیات حزبی و نظریات لنین درباره ادبیات و هنر ترجمه مهدی سپهر است که در سال 1358 توسط انتشارات شباهنگ به چاپ رسیده است.
کتاب سفینه المحمود اثری از محمود ميرزا قاجار به كوشش دكتر خيام پور در دو جلد اين كتاب به احوال و شخصيت و افكار فتحعليشاه قاجار و جامعه شناسي دوران وي ميپردازد ...محمود ميرزاي قاجار در كتاب خويش "سفينه المحمود" حدود مملكت آذربايجان را با دقت تمام ترسيم كرده است. وي حدود شمالي آذربايجان را به دربند در داغستان روسيه و گرجستان در قفقاز؛ و حدود غربي آذربايجان غربي را در غرب به ارزروم (ارضروم) در شمال شرق تركيه مي رساند. او شهرهاي اوردوباد، ايروان، قره باغ، شكي، شروان، دربند، قبه، باكو، بيلقان در قفقاز و همچنين شهر تالش در ساحل درياي خزر، شهر همدان و شهر فعلا كردنشين ساوجبلاق (مهاباد) در شمال غرب ايران را از شهرهاي معروف مملكت آذربايجان دانسته است. وي مي گويد: «مملكت آذربايجان و تشخص ولايات آن: در ابتدايش از رودخانه قيزيل اوزن است و انتهايش به گرجستان متصل، از طرفي به ارزنه الروم و دربند. معروف به چند شهر است، اعظم [آنها] دارالسلطنه تبريز. قصبات و شهرهاي معروفش به اين تفصيل است: اردبيل، اهر، مشكين، سراب، خلخال، تبريز، مرند، اردوباد، ساوجبلاق، سلماس، خوي، نخجوان، ايروان، گنجه، قره باغ، شكي، شروان، دربند، قبه، بادكوبه، تالش، بيلقان، ارومي، صائين قلعه، همدان. اهل آن ديار به صداقت معروفند و اغلب ترك زبانند...
این کتاب، پژوهشی است در واژگان، افعال و امثال، اصطلاحات درگاهی و دیوانی و ویژگیهای طبقاتی، لغات و ترکیبات، آیات و احادیث، اعلام تاریخی و جغرافیایی، امثال و حکم، به همراه حوادث جریانهای زمان نویسنده و نقشههای جغرافیایی تاریخی تاریخ بیهقی. بیشترین بخش کتاب به شرح بیش از 1200 علم جغرافیایی، تاریخی و اشخاص تاریخ بیهقی اختصاص داده شده است.
تاریخ بیهقی شاهکار نثر فارسی و نمودار عالی و درخشان تاریخ نویسی است و از ذخائر گرانبهای زبان فارسی بشمار میآید و از هر جهت بینظیر است. این کتاب اولین بار به سال 1862 م به کوشش خاور شناسان انگلیسی در کلکته به چاپ رسید و از سال 1305 تا 1333 کتاب توسط ادیب پیشاوری تصحیح شده و سعید نفیسی بر اساس این تصحیح آن را در سه جلد منتشر کرده است. اما تصحیح منقح و انتقادی با حواشی سید احمد ادیب پیشاوری در سال 1324 به کوشش دکتر غنی و فیاض انتشار یافت ولی با اینکه ادیب پیشاوری و سعید نفیسی و دکتر فیاض و محققان دیگر اعلام تاریخی و جغرافیایی تاریخ بیهقی را روشن ساخته و در آن پژوهش کردهاند باز هم مبهم و بدون شرح مانده و نیازمند تحقیق کاملتر است. کار تحقیقی جامع و دقیق آقای دکتر سید احمد حسینی کازرونی با توجه به همه آن تحقیقات، مشکلات زیادی را حل میکند و به پرسش های گوناگون درباره اعلام تاریخ بیهقی پاسخ میدهد.