کتابخانه مجازی ادبیات

سخن و سخنوران، کتابی است نوشتهٔ بدیع‌الزمان فروزانفر در شرح احوال و نقد و سنجش آثار ۵۵ تن نامورترین شاعران پارسی‌گوی قرن‌های سوم تا ششم هجری. سخن و سخنوران اولین بار در سال‌های ۱۳۰۸ و ۱۳۱۲ در تهران به چاپ رسیده‌است.

در این دفتر واژه‌هایی که به عنوان واژه پهلوی در واژه‌نامه‌های فارسی به فارسی لغت فرس اسدی طوسی، صحاح الفرس، واژه‌نامه معیار جمالی، فرهنگ حسین وفایی، تحفة الاحباب، فرهنگ جهانگیری، مجمع الفرس و برهان قاطع یاد گردیده، گردآوری و به ترتیب الفبایی آورده شده است و در پایان آگاهی‌هایی که در باره زبان پهلوی در برخی از این واژه‌نامه‌ها آمده به صورت پیوستی با عنوان «آگاهی‌های پراکنده درباره زبان پهلوی» افزوده شده است.

ایزد رَپیتْوین یکی از ایزدان بسیار مهم دین زرتشتی است. این ایزد موکل بخشی از زمان است که آن را «گاه رَپیتوین» می‌نامند. گاه رَپیتوین در اساطیر زرتشتی بیان‌گر کیفیتی از زمان است که می‌توان آن را وضیعت آرمانی نامید. این گاه هم لحظه آغازین آفرینش است و هم لحظه انجامین رستاخیز؛ و هم لحظه‌ای است که سودرسانان موعود (سوشیانت‌ها) ظهور می‌کنند. نماد این جهانی گاه رَپیتوین، هنگام ظهر و یکی از بخش‌های پنج‌گانه روز است. اسطوره ایزد رَپیتوین در مناسک زرتشتی بازتابی روشن و شگفت به جای گذاشته است. برای بدرقه او در آغاز زمستان بزرگ، صد روز پیش از بازگشت او به روی زمین و نیز اول فروردین، که هنگام بازگشت دوباره اوست، آیین‌هایی برای این ایزد برگزار می‌شود. مراسم رَپیتوین در اول فروردین را می‌توان جشن بزرگ داشت هفتمین آفرینش یعنی جشن پیدایش آتش نامید. «جشن سده»، که به پیشواز بازگشت رَپیتوین می‌رود و به مناسبت کشف آتش برگزار می‌شود، و دیگر نیایش‌ها و آیین‌های مربوط به ایزد رَپیتوین این نظریه را تقویت می‌کنند.

از اندرزنامه‌ای که به نام اندرز اوشنر دانا مشهور است تاکنون پنج نسخه دست نویس یافت شدهK20 )، P33، M90، R410 و( C165، که همگی مضمونی یکسان دارند، به جز آن که دست نوشته‌های R410 و C165 فقط مشتمل بر 22 بند از سه دست نوشته دیگر است. در این مقاله، دست نوشته‌ای نو منسوب به اوشنر دانا معرفی می‌شود (دست نوشته (TD26 که با پنج دست نوشته دیگر بسیار متفاوت است. برخی از اندرزهای متن پیشین را ندارد و تعدادی اندرزهای دیگر دارد که به همان سبک نوشته شده است و به همین دلیل می‌توان یقین داشت که TD26 مشتمل بر بخشی از اندرزنامه اصلی اوشنر است که در پنج دست نوشته پیشین باقی نمانده است.