در این مقاله برخی از نکات تأملبرانگیز حواشی مرحوم استاد دکتر قاسم غنی حافظشناس معروف ایران بردیوان خواجه مورد بررسی قرار گرفته است. بدیهی است در مدت زمانی که از مرگ آن استاد فرزانه میگذرد،حافظ پژوهان و حافظشناسان بزرگی دربارهء خواجه حافظ و آثارش سخن راندهاند و امروز نیز این مکتب پربار همچنان به پرورش شاگردان و دانشجویان میپردازد. در این مقاله بربرخی از دریافتها یا برداشتهای آن استاد فقید انگشت نهاده شده است.روشن است که جای سخن در این مقوله بسیار است و گوش ما بهوش و آمادهء نیوشیدن سخن استادان و حافظشناسان.
او در ۳ رمضان ۱۳۱۰ برابر با ۲۱ مارس ۱۳۹۳ در سبزوار به دنیا آمد و در بیروت و فرانسه تحصیل کرد. در ۹ فروردین ۱۳۳۱ برابر با ۲۹ مارس ۱۹۵۲ در سان فرانسیسکو درگذشت و در نزدیکی همان شهر مدفون است. چند بار نمایندهٔ مجلس شورای ملی شد و دو بار وزیر شد (بهداری و فرهنگ). در ۱۳۱۴ استاد دانشکدهٔ پزشکی دانشگاه تهران شد. زبانهای فرانسه، انگلیسی و عربی را میدانست. با محمد قزوینی در تصحیح دیوان حافظ و با محمدعلی فروغی در تصحیح رباعیات خیام همکاری کرد. دیوان تصحیحشده توسط محمد قزوینی و قاسم غنی جز برترین تصحیحات دیوان حافظ به شمار میرود. قاسم غنی با بسیاری از مشاهیر ایرانی و بینالمللی (از جمله آلبرت اینشتین) دوست یا آشنا بود. در ۱۳۲۷ از سوی دربار برای ترتیبات طلاق محمدرضا پهلوی و فوزیه به مصر سفر کرد. او در سال ۱۹۴۵ م از اعضای هیئت نمایندگی ایران در کنفرانس سانفرانسیسکو بود که سازمان ملل متحد را پایه گذاشت. دکتر غنی همچنین در اوایل سلطنت محمدرضاشاه پهلوی مدتی وزیر بهداری (به اقتضای رشته تحصیلی و حرفهاش که پزشکی بود) و سپس وزیر فرهنگ (به اقتضای تحقیقات ادبی و تاریخی و حافظشناختیاش) و بعد سفیر ایران در مصر (برای گرفتن طلاق فوزیه از محمدرضاشاه) و سپس سفیر ایران در ترکیه و سازمان ملل متحد (در مقام عضویت در هیئت نمایندگی ایران برای تشکیل سازمان ملل متحد و کمیسیون حقوق بشر) شد؛ یک بار هم، به قول خودش، پیشنهاد نخستوزیری را رد کرد. دکتر قاسم غنی دکتر محمد مصدق را در جهت ملی کردن صنعت نفت و کوتاه کردن دست انگلیسیها از ایران تأیید میکرد، و در برخورد مصدق با دربار هم، پشتیبان دکتر مصدق و ملّیون بود.[مجموعه یادداشتهای او در سیزده جلد به کوشش پسرش سیروس غنی منتشر شدهاست. اولین ترجمههای غنی به برگردانهای کتب ادبی از زبان فرانسوی به فارسی برمیگردد، هرچند که پیشه اصلی وی پزشکی بودهاست. از همین رو ادیبانی چون احمد کسروی به وی در این رابطه خرده گرفتهاند و حتی بعضی مثل منوچهر فرمانفرماییان برگردانهای وی از فرانسوی به فارسی را از کسی غیر او برشمردهاند.غنی همچنین در ترجمهٔ آثار حقوقی نیز فعالیتهایی داشته است. از جمله تالیفات مهم او، «تاریخ تصوف» است که منبع اصلی تفکری وی در این تألیف، کتاب «عرفای مسلمان» به قلم رینولد نیکلسون و همچنین آثار هنری وینفیلد است. آثار: رسالهٔ ابن سینا بحث در آثار و افکار و احوال حافظ معرفةالنفس تاریخ تصوف در ایران تاریخ عصر حافظ بحثی در تصوف بریانپزی ملکه سبا (ترجمه از اثر آناتول فرانس) عصیان فرشتگان (ترجمه از اثر آناتول فرانس) تائیس (ترجمه از اثر آناتول فرانس) یادداشتها (۱۳ جلد)
سواد و بیاض مجموعهای است از نوشتههای مقاله مانند که در مجله های جهان نو، یغما، اطلاعات ماهانه، سخن، راهنمای کتاب، دانشکده ادبیات چاپ شده است. مقالاتی که در سواد و بیاض چاپ شده است دو نوع است و قسمتی شرح احوال و سوانح چند تن از ادبا و نویسندگان قرن سیزدهم و وفیات عدهای از دانشمندان و مولفین معاصر است. قسمت دیگر یادداشتهایی است که نویسنده به تفاریق در بعضی از سفرها نوشته و چاپ کرده است.
مجموعه یادداشتهای پراکنده که در سال 1910 نوشته شده بیشتر جنبه ذوقی را در اقبال نشان میدهد. در این مختصر 125 موضوع مختلف و شش کلیشه فراهم آمده است. این دفتر میتواند نشان دهنده علاقمندی نویسنده به مسائل اسلام، تاریخ اسلام، فلسفه، جامعهشناسی، ادبیات اردو، انگلیسی، آلمانی، عربی، فارسی، مطالعه ادیان و فرهنگ و تمدن باشد
موضوع کتاب ابن سینا سخنرانی دکتر قاسم غنی در سال 1315 شمسی درباره ابن سیناست که از طرف دبیرخانه فرهنگستان به چاپ رسیده است. دکتر غنی در قسمتی از سخنرانی خود درباره ابن سینا میگوید: "ابن سینا مناسبت خاصی با فرهنگستان ایران دارد و آن این است که این دانشمند بزرگ اولین کسی است که اصطلاحات فلسفی فارسی وضع کرده و پیش از نشر این فکر، به این فکر افتاده است".
قاسم غنی پزشک، ادیب و نویسنده ایرانی در 1272 هجری خورشیدی در سبزوار دیده به جهان گشود. تحصیلات ابتدایی خویش را در مکتبخانه آموخت، سپس به منظور ادامه تحصیلات در مدرسه دارالفنون راهی تهران شد. وی در این دوران یادگیری زبان فرانسه را نیز در کنار تحصیلات خود دنبال کرد. این ادیب فرزانه پس از اخذ دیپلم برای ادامه تحصیل به لبنان رفت و در مدرسه سنژوزف این شهر به فراگیری فن طب مشغول شد. وی همچنین زبان انگلیسی و عربی را فراگرفت و پس از پایان دوره پزشکی در 27 سالگی به ایران بازگشت و در سبزوار به درمان مردم مشغول شد، همچنین بیمارستانی تحت عنوان حشمتیه با سرمایه سالار حشمت در این شهر بر پا کرد، سپس به مشهد رفت و در آنجا به طبابت پرداخت. استاد غنی در دوره دهم به نمایندگی مردم مشهد در مجلس شورای ملی انتخاب و همزمان به عنوان استاد در دانشکده پزشکی مشغول به تدریس شد. او پس از آن سه دوره دیگرهم به عنوان نماینده در مجلس شورای ملی انتخاب شد. قاسم غنی دارای مقام علمی و ادبی والایی بود و آثار با ارزش و پرباری همچون ترجمه کتاب عصیان فرشتگان نوشته تائیس و کتاب بریانپزی ملکسیا اثر آناتول فرانس را در کارنامه فعالیتهای ادبی خویش به ثبت رساند. او همچنین با بسیاری از مشاهیر ایرانی و بینالمللی از جمله آلبرت اینشتین دوست و آشنا بود. غنی تنقیح، تصحیح و چاپ دیوان حافظ را با همکاری علامه محمد قزوینی به سرانجام رساند، این دیوان از منابع معتبر و مستند اشعار این غزلسرای نامدار به شمار میرود. یادداشتهای وی یکی از کارهای برجسته و ماندگار قاسم غنی است که نکتههای جالب و باارزشی دارد، آخرین اثر وی کتاب بحثی در تصوف است که در واقع ادامه حافظنامه اوست.