کتابخانه مجازی ادبیات

در نظريه زباني هاليدي يكي از عواملي كه سبب پيوند جمله‌هاي متن مي‌شود مقايسه است. اين عامل در كنار ارجاع شخصي و اشاره‌اي سه نوع ارجاع را در اين نظريه شكل مي‌دهد؛ زيرا از نظر هاليدي وقتي دو چيز با هم مقايسه مي‌شود در واقع به هم ارجاع مي‌دهد. ارجاع مقايسه‌اي، ارجاع غيرمستقيمي به يكساني، تفاوت يا شباهت عوامل ارجاعي است. اين نوع ارجاع به دو بخش تقسيم مي‌شود: عام وخاص. ارجاع مقايسه‌اي عام به سه بخش يکساني، شباهت و تفاوت تقسيم مي‌شود. به دليل اهميت و بررسي دقيق تشبيه در زبان فارسي سعي شده است در حد امكان به نقاط مشترك اين مقوله در ادب فارسي و نظريه هاليدي اشاره شود. هاليدي ارجاع مقايسه‌اي خاص را نيز به شمارشي و وصفي تقسيم مي‌كند. اما نگارندگان به تبع مقايسه عام و امكانات تشبيه در زبان فارسي، نوع تشبيهي را نيز به آنها افزوده‌اند. در نظريه هاليدي انسجام علاوه بر ارجاع عوامل ديگري نيز دارد كه عبارت است از: 1) جايگزيني و حذف 2) انسجام واژگاني 3) ربط. البته نگارندگان به دليل اينكه زبان ادبي را بررسي مي‌كنند، عامل انسجام دهنده توازن نحوي را نيز به اين فهرست اضافه کرده‌اند. به دليل گستردگي مطلب، نگارندگان اين مقاله تنها به بررسي يكي از اين عوامل، يعني ارجاع مقايسه‌اي، مي‌پردازند.

سیر شعر فارسی و نقد آن از حرکت و نگرش پویا و در عین حال متنوع و متغیر آن برکنار نمانده است؛ چنان‌که گاهی اندیشه‌ها و نظرهای منتقدان و متفکران را با قوت تمام به خود جلب کرده و به تأمل و تدبرهای دقیق و توقف‌های طولانی در برابر خود وااشته است. کوشش نویسنده در این اثر بر آن بوده که سیر کلی این آرا و اندیشه‌ها را در نقد شعر فارسی استخراج کند. از آنجا که بیشترین مجادلات و مباحثات منتقدان شعر فارسی در سده اخیر و به‌ویژه بعد از دوران مشروطه در ایران روی داده است و یکی از مهم‌ترین تحولات دنیای شعر و شاعری و نقد و سخنوری فارسی در این روزگار رخ نموده است، پایه اصلی این کتاب بر بررسی این آرا و تحولات از دوره مشروطه تا سال 1332 هجری شمسی گذاشته شده است.

متون فارسی ـ عبری، متونی هستند که زبان آنها فارسی (به عبارت دقیق‌تر گونه‌هایی از فارسی) است و به خط عبری نوشته شده‌اند. در این متون نکات زبانی بسیاری وجود دارد که در متون فارسی دیگر یا دیده نمی‌شود یا بسیار به ندرت به کار رفته است. در میان متون دینی فارسی ـ عبری، یعنی ترجمه‌های بخش‌های مختلف عهد عتیق، ترجمه‌هایی که از اسفار خمسه موجودند اهمیت خاصی دارند. نسخه‌هایی از ترجمه‌های اسفار خمسه در کتابخانه‌های ملی پاریس و واتیکان و موزه بریتانیا نگهداری می‌شود.