مقاله پيش رو به بررسي ريشههاي اسطورهاي تشبيه زلف به مار و لب به شفاخانه در بيت «دل ما را که ز مار سر زلف تو بخست/ از لب خود به شفاخانه ترياک انداز» از حافظ ميپردازد. اين جستار بر مبناي ديدگاه يونگ نوشته شده است؛ ديدگاهي که به وجود تصويرهاي اصلي و آغازين (کهن الگو) در ضمير ناخودآگاه جمعي افراد بشر اشاره دارد. يونگ معتقد به انتقال موروثي افسانهها و اسطورهها بود و آن را علت مشابهت افسانهها و رويا و حتي وجود نمادهايي مانند نمادهاي باستاني در بيماران رواني عصر ما ميدانست. اين کهن الگوها معمولا در آثار شعرا و نويسندگان و هنرمندان نابغه تجلي پيدا ميکنند؛ بنابراين وجود فواصل تاريخي و جغرافيايي، مانعي براي تجلي اسطورههاي ملل مختلف در رويا، هذيان و هنرهاي تصويري ايجاد نميکند.
کتاب اساطیر یونان اثری است از ف. ژیران به ترجمه دکتر ابوالقاسم اسماعیل پور و چاپ انتشارات مکتوب. کتاب حاضر به معرفی اسطوره های یونانی که موجوداتی فرازمینی با ویژگی های شگفت آور بودند می پردازد و تحلیلی از تاثیراتی که این اسطوره ها بر فرهنگ بشری و ادب و هنر یونان و جهان برجای گذاشته اند ارائه می دهد. “اساطیر یونان” مطالبی درباره چگونگی پیدایش ایزدان و اطلاعاتی پیرامون ایزدان زمین، ایزدان قهرمان و اسطوره هایی چون آتنا، هرا، آپولن، هرمس، آرس، آفرودیت، پوزئیدون، ایزدبانوی جهان زیرین و… در اختیار می گذارد و داستان ها و افسانه هایی را که پیرامون آن ها وجود دارد ارائه می دهد.
رامایانا، صحیفه مقدس هندوان شمرده میشود. همانطور که در خانه هر ایرانی، یک مجلد از دیوان حافظ وجود دارد، خانه هیچ هندو مسلکی نیست که نتوان کتاب رامایانا، یا نقش و نگاری از این اسطوره را در آن مشاهده کرد. این کتاب برای هندوها، هم به منزله اثری آسمانی و مقدس محسوب شده و هم اثری ادبی و عاشقانه و در عین حال اخلاقی، که بیانگر تاریخ و تمدن هند باستان است و دربردارنده شکوه حماسههای این دیار در هزاران سال پیش. ترجمه منظوم فارسی ملا مسیح پانیپتی از این شاهکار، خود شاهکار دیگری بوده که شایسته معرفی به جامعه ادبی جهان، بویژه فارسی زبانان است. رامایانا، داستانِ عشق رام و سیتا در ادبیات هند همان قدر ارج و شهرت دارد که لیلی و مجنون در ادب عرب و فرهاد و شیرین در ادب پارسی. حتی اگر بیشتر دقیق شویم، در مییابیم که اشتهار و ارزشِ این قصه، بسی بیشتر از همتایان ایرانی و عربی خویش است.
«ارجاع» عبارت است از عمل رجوع دادن خواننده از نقطهای در متن به جایی دیگر به وسیله نشانهای که وی را دعوت میکند تا برای یافتن اطلاعی خاص به جایی مشخص رجوع کند. ارجاع به خودی خود و اغلب برای یافتن اطلاعی محتوایی خواننده را به شیوهای کما بیش صریح و مشخص به داخل خود متن یا خارج از آن راهنمایی میکند. در فرهنگها، ارجاعها داخل خود متن هستند و برای این به وجود آمدهاند که خواننده را به جایی دیگر در متن فرهنگ رجوع دهند.
در کنار تألیف و تدوین فرهنگ لغت نقد و بررسی آن اهمیت بسیار دارد. در این راستا مقصود اصلی ما ارائه نمایی از ویژگیهای یک نقد مطلوب و گسترش آگاهی و عادت به استفاده از فرهنگ لغت یک زبانه عمومی در جامعهای مثل ایران است. چنان که آگاهیم در کشور ما اغلب افراد با فرهنگهای لغت آشنایی و الفتی ندارند و حتی در میان افراد فرهیخته نیز عادت به استفاده از فرهنگ لغت، اگر نگوییم اصلا وجود ندارد، قطعاً بسیار اندک است. یکی از موانع افزایش دانش و مهارت کار با فرهنگهای لغت نبود نظریه منسجم و مشخص در حوزه نقد و داوری آنهاست که بر روند تولید فرهنگهای جامع، کارآمد و کاربرمحور نیز تأثیر منفی میگذارد.