هفتخوان رستم به طور اخص و هفتخوانهای دیگر ایرانی، همچون هفتخوان اسفندیار یا شبه هفتخوان گرشاسپ، نوعی جستجوی جاودانگی است. نوعی نبرد با نفس درون و با هدف آسان کردن دشواریهاست، دشواریهای راه تکامل و عروج انسان. پژوهش حاضر با بررسی و تحلیل هفتخوانهای ایرانی بر آن است که در خوان چهارمِ همه هفتخوانها، با وجود آنکه ظاهراً بنمایه آنها مواجهه پهلوان با زن است؛ اما در پس این مواجهه باید نمادهای اسطورهای دیگری را جستجو کرد. خوان چهارم که در ظاهر نبرد میان مرد (پهلوان، قهرمان) و زن است در اساس و ریشه نبردی میان آتش و آب است. آتش پسر اهورامزدا است و آب دشمن آن است. آب که روزگاری نماد تقدّس و پاکی اهورا بود، در عصر ساسانی و پس از تسلّط افکار زروانی بر دستگاه دینی عصر، به عنصری اهریمنی تبدیل گشت. با تجزیه و تحلیل خوان چهارم رستم، اسفندیار، گرشاسپ، هراکلس و نیمنگاهی به داستانهای زال و رودابه، سامنامه خواجوی کرمانی، خسرو و شیرین نظامی و کلیدر محمود دولتآبادی به اثبات این نظریه پرداختهایم.
منظور از انتشار این مجموعه این است که برگزیده داستانها و افسانه های دلپسند ملتهای گوناگون جهان در دسترس خوانندگان ایرانی قرار گیرد. داستانها و افسانه های ملل ، آینه روح و نماینده اندیشه و بخش پر ارزشی از فرهنگ عمومی و ادبیات آنهاست. کتاب مشتمل بر دو افسانه شیرین و خواندنی درباره پیکار دلیرانه مردم سرزمین کهنسال یونان است . افسانه قوچ پشم طلایی که در آن رزم آورانی مانند هراکلس برای به دست آورن قوچ پشم طلایی که مظهر خیر و برکت است از دریاهای پر خطری می گذرد. و افسانه هفت خوان هراکلس که یادآور هفت خوان رستم خودمان است ...
این مجموعه شامل تمام شاهنامه است که برای راحتی خوانندگان جوان که به تاریخ و تمدن کشور خود علاقه دارند و می خواهند با شاهنامه آشنا شوند، به نثر ساده برگردانده شده و در سه بخش شامل: 1. بخش اساطیر 2. بخش پهلوانی 3. بخش تاریخی تنظیم شده است. بخش اساطیر از پادشاهی کیومرث شروع شده و تا مرگ فریدون ادامه دارد. بخش پهلوانی از پادشاهی منوچهر و ظهور خاندان سام شروع می شود و تا مرگ رستم و فرزندش فرامرز ادامه دارد و بخش تاریخی که با پادشاهی بهمن فرزند اسفندیار شروع شده تا مرگ یزدگرد و تسلط عربها بر ایران ادامه می یابد.
معنای حروف و چگونگی استفاده از آنها نقش مهمی در رسایی و شیوایی متون کهن فارسی دارد. تاریخ بیهقی یکی از متون شیوای نثر فارسی است که از حرف «را» در آن به شکل گسترده و متنوع استفاده شده است. برخی از کاربردهای «را» در تاریخ بیهقی در بین متون معاصر آن و حتی بعد از آن تا عصر حاضر اریج است اما در برخی موارد کابردهایی نیز خاص همین متن است. بطور کلی «را» در این متن بعنوان حرف اضافه، حرف نشانه، حرف تأکید و .... آمده است. در شناخت معنا و کاربرد «را» فعلی که همراه آن آمده نقش مؤثری دارد.
دنیاگریزی، از مضامین عمده در شعر و ادب فارسی و عربی است که از بنمایههای شعر زهد و تحقیق (قرن دوم هجری) ابوالعتاهیه، شاعر قرن دوم و سوم هجری است. شاید بتوان گفت در سیر تکامل شاعر زهد و تحقیق ادب فارسی، ناصرخسرو و سپس اوج آن سنایی است. هدف از این تحقیق ، پیدا کردن نقاط مشترک این دو شاعر مانند بسامد بالای مضمون در شعر، وابستگی به دربار و مهجورشدنشان میباشد. تصاویری که از دنیا در ذهن و اندیشه ناصرخسرو و ابوالعتاهیه وجود دارد؛ از طریق واژگان به خوبی منتقل شده است. این تصاویر، چهره حقیقی آنان را نشان میدهد. تصویر ابوالعتاهیه از دنیا، ترسیم زشت و ناخوشایند نیست و حتی گاهی نگاه حکیمانه دارد. در انتها باید گفت هر دو شاعر توصیههای بسیاری بر ترک دنیا و تمایلات دنیوی ارائه دادهاند. دلیل عمده هر دو ناپایداری و گذرندگی دنیاست.