کتابخانه مجازی ادبیات

سخن و سخنوران، کتابی است نوشتهٔ بدیع‌الزمان فروزانفر در شرح احوال و نقد و سنجش آثار ۵۵ تن نامورترین شاعران پارسی‌گوی قرن‌های سوم تا ششم هجری. سخن و سخنوران اولین بار در سال‌های ۱۳۰۸ و ۱۳۱۲ در تهران به چاپ رسیده‌است.

در این مجموعه، دو رساله کوتاه از حکیم "عمر خیام"، متن عربی و ترجمه فارسی به طبع رسیده است .در رساله اول، سه مسئله مطرح و پاسخ داده شده است .این مسائل درباره نفوس ناطقه، حوادث امکانی باطل، و اثبات وجود زمان به حرکت و حد حرکت، و سپس قائم نبودن حرکت به ذات خود، است .رساله دوم نیز "پرتوی عقلانی بر موضوع علم کلی "نام دارد .

سالکان طريقت، براي رسيدن به مقصود نهايي که همان برطرف‌شدن تعينات بشري است، بايد مراحل مختلف سير و سلوک را با موفقيت طي نمايند. براي طي اين مراحل پرخطر، مقدمات و شروطي لازم است كه عين القضاه به آنها اشاره كرده است و مهم‌ترين آنها عبارت است از: شک، درد طلب، سرمايه عشق، وجود پير و.... وي که با شوقي وافر به ارشاد و هدايت مريدان نيز مي‌پردازد، به سالکان طريق توصيه مي‌کند: همه وجود خود را به پير و شيخ خود تسليم نمايند و بدانند که هيچ عملي بدون اطاعت محض از پير، ارجي ندارد. همچنين او، مصاحبت با اهل ذوق و خدمت به آنان را در تصفيه باطن، بسيار موثر مي‌داند و بر اهميت و تاثير ورد، دعا و ذکر مريدان تاکيد مي‌ورزد. وي، مرگ اختياري را که در حکم زايش از خود و ديدن خدا و جهان باقي است، از شروط لازم مي‌شمارد. قاضي همدان، علاوه بر اين شروط، معتقد است که سالک طريقت بايد راه‌هاي هفتاد و سه ملت را يکي بيند و خدا را در دنيا و يا در آخرت طلب نکند، بلکه ضمن برطرف‌کردن خودپرستي، او را در اندرون خود، جستجو نمايد، چه راه طالب اندروني است، نه بيروني.

عدول از قواعد زبان معيار، روشي است که همه شاعران براي آفرينش شعر از آن بهره مي‌گيرند. در شعر کلاسيک فارسي، فراهنجاري معنايي بيشتر براي القاي بار عاطفي ـ انساني، افزدون بر جنبه هنري و زيبايي شعر و نيز ابديت بخشيدن به آن صورت مي‌گيرد؛ از اين‌رو اين تمهيد خاص، جوهر اصلي شعر به شمار مي‌رود. مولوي از شاعران بزرگي است که براي تشخص‌دادن به شعر خود، ضمن استفاده از فراهنجاري معنايي، بسياري از آن نوع فراهنجاري را به طور ناآگاهانه در زمان خود ارائه مي‌دهد. اين مقاله بر آن است که به بررسي فراهنجاري معنايي در ديوان شمس بپردازد و نمونه‌هاي برجسته‌اي از اين نوع فراهنجاري را نشان دهد. دستاورد تحقيق، از پرداختن مولانا به انواع فراهنجاري معنايي، نظير استعاره، تشخيص، تشبيه، نماد، کنايه، پارادوکس و مجاز در ديوان شمس به صورت گسترده و برجسته حکايت دارد.