مجلد پنجم شامل صنایع و علوم ایرانیان است. تحلیل اوضاع سیاسی، نظامی و مدنی ایران را مجلد ششم و تشریح آیین و مذهب را مجلد هفتم تشکیل می دهد. مجلد هشتم مختص اصفهان پایتخت ایران است که شانزده تابلوی گرانبها از ابنیه عالی آن شهر در این جلد درج شده است. یادداشتهای مسافرت او در 1674 از اصفهان به بندرعباس و هرمز، مطالب مجلد نهم است که بیست و دو تصویر گرانبها از پرسپولیس را در بر دارد و نفایس و بدایع این شهر باستانی را تفصیل کرده است. مجلد دهم نیز شامل متن کامل مشاهدات و شرح سفر ثانوی از اصفهان به بندرعباس است که در آن مطالب و خصوصیات از قلم افتاده دربار ایران بیان شده است. تاریخ مختصر ایران، جغرافیای ایران و یادداشتهایی مربوط به کتاب مقدس از دیگر تألیفات این دانشمند است. محمد محمد لوی عباسی کار ترجمه و تصحیح این کتاب ارزشمند را طی سالهای 1345 - 1335 شمسی به پایان رساند و آن را به زیور طبع آراست. وی مطالب موثق غربی و شرقی را ضمیمه مطالب کتاب کرده و فهرستی از مصطلحات و لغات، اعلام جغرافیایی و تاریخی ترتیب داده و در پایان جلد دهم به فهرستهای تحلیلی جداگانه هر جلد ضمیمه کرده است.
کتاب حاضر بخش دوم از جلد چهارم اسفار صدرالمتالهین شیرازی است که در آن بابهای هشتم تا انتهایی یازدهم یعنی :ابطال تناسخ، ملکات نفس انسانی، معاد روحانی و معاد جسمانی تشریح شده است" .اسفار اربعه "یکی از کتابهای فلسفی ملاصدرا است که وی با در هم آمیختن حکمت اشراق، حکمت مشاء، فلسفه عرفانی محییالدین بن عربی و براهین فلسفی خود آن را تالیف کرد" .ملاصدرا وجود را که اصل و حقیقت هر چیز است، هیات واحد میداند، و برای آن مراتب متعددی که از حیث ضعف و شدت و نقص و کمال با هم فرق دارند، قایل است .این نظر ملاصدرا با نظر شیخالشراق هم متفاوت است، چه سهروردی، شدت و ضعف و نقص و کمال را در ماهیت قایل است نه در وجود .موضوع دیگری که ملاصدرا در آن ابتکار نشان داده است، فرضیه مشهور به حرکت جوهری است .پیش از او اکثریت حکما از آن جمله ابن سینا حرکت را در اعراض جسم طبیعی میدانستند...ملاصدرا از فرضیه حرکت جوهری نتایجی چند میگیرد از آن جمله اثبات معاد جسمانی است . حاصل کلام او این است که در روز رستاخیز روح انسان به همان هسته اصلی و جوهر ثابت که ماده جسم است (نه به صورت جسم که محسوس است و در مدت حیات دستخوش تغییرات و تحولات) میپیوندد و آدمی با این کیفیت برای پس دادن حساب دوباره زنده میشود .او برای این که از سب و شتم و تکفیر مصون ماند، میکوشید تا مطالب فلسفی را با احادیث و اخبار وفق دهد و مدلل دارد که شرع و حکمت معارض یکدیگر نیستند ."
نویسنده این سطور حسین فرزند مرحوم محمدهاشم مشهور به ذوالقدر شجاعی کارمند پایه 9 وزارت دارائی (ممیز مستقل حسابهای اداره کل درآمدها) که در ذیحجه سال 1374 برابر با تیر 1334 شمسی توفیق تشرف به مکه معظمه را داشتم از همان روزهای اولیه مراجعت قصد داشتم که شرح جریان این سفر روحانی را به رشته تحریر درآورم که هم خاطرات این مسافرت ثبت و ضبط شده و هم آنکه شاید برای علاقمندان راهنمای مفید و سودمندی شود ولی از بدو ورود به تهران رعایت نزاکت های اجتماعی و دید و بازدیدهای سروران عزیز و دوستان گرام مجال شروع باین کار را نمی داد اینک که فی الجمله فراغتی حاصل گردیده است اقدام به تحریر نموده و از خداوند بزرگ حسن ختام آنرا مسئلت دارم.
یادداشتهای مسافرت شاردن در 1674 از اصفهان به بندرعباس و هرمز، مطالب مجلد نهم است که بیست و دو تصویر گرانبها از پرسپولیس را در بر دارد و نفایس و بدایع این شهر باستانی را تفصیل کرده است. در این تاریخ می خوانیم که با جلوس شاه سلیمان صفوی به تخت سلطنت، تحول عظیمی در اوضاع و احوال زندگانی مردم این مملکت به وجود آمد، دوران درخشان و خیره کننده صفوی، به انحطاط و تنزل گرایید و مقدمات سقوط سلطنت صفوی فراهم آمد. علل و موجبات عمده و اساسی این تحولات در این جلد توسط شاردن واکاوی شده است. شاردن در این جلد، بزرگترین حوادث عصر صفوی، یعنی فوت شاه عباس دوم و تاجگذاری شاه سلیمان را نگاشته و به نوشته های یکی از مورخین عصر صفوی تکیه کرده و مشاهدات عینی آن مورخ را به نظر جهانیان رسانده است.
تحقیقات شاردن به گفته ادوارد براون از موثق ترین نگاشته های دوران صفوی به شمار می رود که منبع مهم استناد بزرگان و متفکرین به این دوران تاریخی بوده است. شاردن در این بخش از سیاحتنامه ده جلدی به تشریح و توصیف سازمان اداری و تشکیلات دولتی و روش حکومتی سلسله صفویه پرداخته است. صفویان در حقیقت جانشینان سامانیان بعد از اسلام به شمار می روند که ایران زیر درفش سلاطین این سلسله به معنای واقعی کلمه، متفق و متحد شد و ملت ایران به معنی حقیقی آن به وجود آمد. شاردن در این بخش از سیاحتنامه خود به خوبی و با شرح جزئیات به ترقیات و پیشرفتهای ایرانیان در عصر صفوی پرداخته و با قلم سحّار خود، تمدن درخشان و با شکوه ایران را به رخ جهانیان کشانده است.