در این کتاب به دستور زبان از دیدگاه علمی و سیر تکاملی آن پرداخته شده است. در گذشته فلاسفه یونان از جمله ارسطو، قواعدی برای زبان وضع کرده بودند که تا قرنها الگوی دستورنویسان قرار گرفت. در قرن بیستم با نظریه فردینان دوسوسور، پدر زبانشناسی نوین، تحولی در مطالعات دستوری صورت گرفت. او با جدا کردن توصیف قواعد از تجویز آن، مطالعه دستور تاریخی را از دستور زبان زنده مردم جدا کرد و ابتکارات دیگرش الگوی دستورنویسان شد. در امریکا نیز با مطالعات لئونارد بلوم فیلد، مطالعه زبان را از سایر مطالعات مردم شناسان جدا کرد و به طور مستقل به آن پرداخت و شیوه دستورنویسی او «دستور سازه ای» نامیده شد. با ساختهای نحوی چامسکی تحولی شگرف در مطالعات زبانشناسی به وجود آمد و دستور ابتکاری او، «دستور زایشی» تا کنون پویا و در حال تکامل است. مباحث این کتاب که سیر تحول زبانشناسی نوین است در شش فصل بیان شده: مقدمات، آشنایی با دوسوسور، دستور سازه ای بولم فیلد، دستور زایشی چامسکی و «برنامه کمینه گرا» که به کاربرد عملی دستور در زبان آموزی پرداخته. این مطالب به قلم مسعود خلیلی ثابت و بابک دبیر نوشته شده و اولین بار در انتشارات دانشگاه گیلان به طبع رسیده است.
نويسنده در اين كتاب نظريه تازهای را درباره شيوه خط فارسی ارائه كرده است. چون ناشر اعتقاد دارد كه ارائه هرچه بيشتر نظريات گوناگون در اين زمينه شايد بتواند به پايان بخشيدن به اين آشفته بازار كنونی در مورد رسمالخط فارسي ياری رساند، از انتشار آن استقبال كرده است. نویسنده در این کتاب نظریه تازه ای را درباره شیوه خط فارسی ارائه کرده است. چون ناشر اعتقاد دارد که ارائه هرچه بیشتر نظریات گوناگون در این زمینه شاید بتواند به پایان بخشیدن به این آشفته بازار کنونی در مورد رسم الخط فارسی یاری رساند، از انتشار آن استقبال کرده است. از آنجا که موضوع کتاب (و بنابراین شیوه خط فارسی بکار رفته در آن) مستلزم حفظ رسم الخط پیشنهادی ایشان بوده، رسم الخط ناشر اعمال نشده است. لازم به ذکر است ناشر خود بر پایه آخرین شیوه نامه های موجود و برای حفظ یکدستی در آثار منتشره خویش، شیوه نامه خاص خود را دارد که با پیشنهادهای ایشان لزوما سازگار نیست.
مباحثات ارائه شده در این کتاب، شامل این بخشها است: پیامدهای تلویحی سیاسی پیدایش رشته نوین زبانشناسی در جنبش رمانتیک، آرا و عقاید مارکس و انگلس درباره زبان، حمله به زبانشناسی ساختاری توسط هیتلر و استالین، نقش گروههای مبلغین مسیحی و نظامیان در بنیانگذاری این رشته در ایالات متحده و رابطه بین نظریههای زبانشناختی و عقاید سیاسی نوآم چامسکی. نویسنده نشان میدهد جریانات سیاسی و فکری خارج از محدوده زبانشناسی، اغلب در محدودیت نسبی رویکرد مستقل به زبان مؤثر بوده است و استدلال میکند زبانشناسی مستقل نهتنها با اهداف سیاسی مترقی سازگار نیست، بلکه میتوان آن را خلاقانه برای دستیابی به چنین اهدافی نیز مورد استفاده قرار داد.