يکي از اشکالات عمدهاي که بر فرهنگنويسان شبه قاره هند وارد است، لغت سازي و ترکيب سازيهاي نارواست. پيدايش شماري از لغات و ترکيبات ساختگي در اين فرهنگها معلول بدخواني و تصحيف واژهها و ترکيبات ديوان شاعراني همانند خاقاني است. البته برخي از اين واژهها و ترکيبات ساختگي از شروحي که بر آثار خاقاني و نظامي و انوري نوشته شده، وارد فرهنگهاي فارسي شده است. از آنجا که يکي از منابع مهم لغتنامه دهخدا برخي از همين فرهنگهاي هندي؛ از قبيل برهان قاطع و فرهنگ جهانگيري است و غالب اين لغات ساختگي از آن کتابها به اين لغتنامه وارد شده است و در مواردي مولفان لغتنامه متوجه جعلي و ساختگيبودن بعضي از اين واژهها و ترکيبات نشدهاند. در اين جستار به بررسي و تحليل دو واژه و ترکيب از همين دست، در فرهنگ جهانگيري و برهان قاطع پرداختهايم. فقره نخست که باز نمودن آن اهميت زيادي دارد، واژه «هرباسپ و هرباسپان» است که در برهان قاطع و فرهنگ جهانگيري به معني «سياره» آمده و از مصرع: «هر پاسبان که طره بام زمانه داشت» در ديوان خاقاني برساخته شده و در بعضي منابع نيز به عنوان معادل فارسي واژه «سياره» پيشنهاد داده شده است. فقره دوم تحليل ترکيب «نهي در نواد» در برهان قاطع است که حاصل تصحيف ترکيبي در شعر نظامي است.
معرب واژهای است که از زبان دیگری به زبان عربی راه یافته باشد؛ خواه به همان صورت به کار رفته باشد و خواه در آن دگرگونی پدید آمده باشد. در این کتاب واژههایی که در «فرهنگ جهانگیری» و «برهان قاطع» معرب شمرده شده است، گردآوری گردیده و ترتیب الفبایی یافته است. «فرهنگ جهانگیری» واژهنامهای است که جمالالدین حسین انجوی شیرازی به نام جهانگیر پسر اکبرشاه گورکانی در هندوستان به سال 1017 هجری به پایان رسانیده است. «برهان قاطع» نیز واژهنامهای است فارسی به فارسی که محمدحسین خلف تبریزی متخلص به برهان در هندوستان به سال 1062 هجری فراهم آورده است.
در کتاب کشف الظنون اثر با عنوان تاج المصادر به رودکی سمرقندی نسبت داده شده است. از میان محققان معاصر، سعید نفیسی و محمد دبیرسیاقی و برخی دیگر، درباره صحت انتساب این کتاب به رودکی تردید کردهاند.در اینجا بحث ما مبنی بر دلایل رد انتساب تاجالمصادر به رودکی است. خلاصه دلایل نفیسی در رد این انتساب، مطابقت نداشتن نام و لقب و سال وفات مرلف این کتاب با رودکی است و در نهایت، اشتراک نام و نسب «جعفر» بین مؤلف تاج المصادر و رودکی.
به عقیده بسیاری از محققان، شعر کمتر شاعری به اندازه نظامی دچار تحریف و تصحیف شده است و علت عمده آن نیز توجه بیش از حد عموم مردم به خمسه اوست. در این تحقیق بیتی از اقبالنامه نظامی را براساس برخی منابع تاریخی تصحیح کردهایم. همچنین به تحلیل و بررسی یک تصحیف مهم در فرهنگهای فارسی پرداختهایم.