شیخ مصلح الدین سعدی، چهرههای متفاوتی از خود، در ادب فارسی، نمایانده است. گاه شاعری است که با روش سهل و ممتنع به وعظ و اندرز میپردازد و گاهی در چهره مشاور لب به سخن میگشاید و کلمات و جملاتی در قالب نظم و نثر میریزد و با بیانی نغز و شیوا مخاطب خود پادشاه را نهیب میزند و هشدار میدهد که مراقب زندانیان و فقیران و جاسوسان و دشمنان باشد. زمانی هم در نماد یک مصلح اجتماعی تجلی میکند و به مردان و زنان جامعه، درس قناعت و تواضع میآموزد. زمانی هم با شور و حرارت، چونان عاشقی پاک باخته در باب عشق و شور مستی بیپرده پوشی و صریح و خوشایند رازهای عاشقی خویش را بر ملا میکند. در این مقاله سعی بر این است که دیدگاه سعدی خویشتن را بدین صفات، متصف کرده و در ضمن نظرات او در باب شاهد بازی چیست؟ ضمن آنکه پیشینه تغز و عشقبازی عارفانه و عاشقانه را نیز، بدست میدهد و دیدگاههای پیش از سعدی را نیز درین مورد عنوان میکند.
محمد مکری ( 1305- 1386 شمسی ) نویسنده، شاعر، محقق، زبان شناس و سیاستمدار معاصر ایرانی است. وی از آغاز جوانی و پس از آن هر زمان که فرصت و انگیزه ای وجود داشت، شعر می سرود. بسیاری از این اشعار، طی سالیان در مجلات و مجموعه های ادبی با تخلص کیوان و مکری چاپ شده اند. کتاب حاضر که با یادداشت های کوتاه و پیشگفتاری به قلم دکتر محمد مکری آغاز می شود، در ده بخش با عناوین: نخستین سروده ها، تغزلات و طبع آزمایی ها و ...، سروده های پراکنده، در جستجوی تغزل و بیان نو در شعر سنتی، نمونه هایی از ترجمه های منظوم از مطبوعات خارجی، وطنیات، ( قصاید، غزلیات، قطعات )، منتخبی دیگر از مطبوعات پراکنده، الطاف منظوم و فهرست بخشی از تالیفات تدوین شده است. این کتاب در سال 1370 به کوشش امیر سیف الدین مکری و توسط انتشارات زیگفرید پاریس در دسترس علاقمندان قرار گرفت.
محمود غنی زاده سلماسی (1258-1313 شمسی ) نویسنده، شاعر، مترجم، سیاستمدار، روزنامه نگار و از پیشتازان مشروطیت ایران بود. غنی زاده که در جوانی مقالاتی برای روزنامه حبلالمتین کلکته ارسال می کرد، با عبدالرحیم طالبوف نیز آشنایی و دوستی داشت. وی از طرفداران شعر و ادبیات کلاسیک بود و به نقد اشعار و گفتار نوگرا می پرداخت. میرزا محمود غنی زاده اشعار کمی پرداخته است که اغلب در جای معینی یادداشت نمی شدند و در مجالس دوستانه از حفظ قرائت می شدند. اغلب آثار منظوم کتاب پیش رو به همت فرزند شاعر از جراید و مجلات فارسی خارج از کشور گردآوری شده و انتهای آن با اشعاری در سوگ غنی زاده آراسته شده است. این کتاب در سال 1332 توسط کتابفروشی معرفت در دسترس علاقمندان قرار گرفت.