این نوشته مختصر تعلیقی بر یکی از بیتهای ناصرخسرو است. چون که ننگری جهان چون شد خیرو صلاح از جهان جهان چون شد هیچ دگرگون نشد جهان جهان سیرت خلق جهان دگرگون شد جسم تو فرزند طبع و گردون است حالش گردان به زیر گردون شد چنان که آشکار است در مطلع این قصیده عبارت «چون شد»، ردیف و واژههای «جهان» و «جهان» کلمات قافیه و در ابیات دیگر، تنها واژه «شد» ردیف است. از این تفنن که ظاهراً ازباب «لزوم مالایلزم» است، شواهدی بسیار به دست است، ولیک در کتب موجود متداول علم قافیه پارسی ـ تا آنجا که من باز جستهام ـ اشاراتی بدان یافته نیست، از اینرو، بعضی آن را سهو پنداشته و بیتهایی را که بدین سهو فساد یافته.
بخش اعظم اصطلاحات ادبی مندرج در این فرهنگ حاصل چندسال کار تدریجی ولی وقتگیر و توانفرسا روی تطبیق اصطلاحات سنتی رشتههای بدیع، معانی ،بیان، عروض و قافیه و نیز تجوید و دستور فارسی و انگلیسی میباشد. معادلهای مربوط به هر اصطلاح در هر یک از رشتههای فوق با مراجعه متعدد و پیاپی به منابع ذیربط اعم از متن یا فرهنگ تخصصی به فارسی و انگلیسی و مقابله و مقایسه حتیالامکان دقیق تعاریف، معانی و مثالهای مربوط به آن اصطلاح به دست آمده است.
موضوع قافیه در شعر فارسی بهویژه شعر کهن مسئلهای دشوار بوده است و در اینباره جز معدود بزرگانی از ادب فارسی حق مطلب را آنگونه که باید ادا ننمودهاند، چنانکه از عیوب قافیه در اشعار شعرا بسیار به چشم میخورد و این یا به سهو بوده، یا به دلیل عدم اطلاع ایشان از علم قافیه یا در معدود مواردی نیز به عمد. این کتاب دربرگیرنده واژگان قافیه در شعر فارسی است که بر اساس حروف پایانی تنظیم شده است.
"تاریخ اصفهان و ری و همه جهان" مشهورترین تالیف حاج میرزا حسن خان جابری انصاری (1376-1287 ه.ق) و قسمت اصفهان آن معروفترین جزء این کتاب است که در سه بخش تنظیم یافته و دفتر حاضر بخش نخست آن است. عناوین بخش نخست کتاب اصفهان از این قرار است: اصفهان زمان عجم، عرب در اصفهان، روزگار امویان، عهد عباسیان، عصر دیلمیان، دوره سلجوقیان، تغلب مغول و ترکمان، سلطنت صفویان، غوغای افغان، دولت نادرشاه، حکومت کریمخان، دوران قاجار.
این کتاب از آثار منثور سخنور فحل و گرانمایه قرن اخیر سیداحمد ادیب پیشاوری (1260ـ 1349) است که به تقاضای ملازم فاضل و هنرمند او علی عبدالرسولی سمت تقریر و تحریر یافته و هم به همت وی شیرازه تألیف گرفته و در پایان دیوان آن بزرگ با عنوان «نقد حاضر در تصحیح دیوان ناصر» به طبع آمده است. ادیب در این تصنیف که متأسفانه مرگ فرصت اتمام آن را به او نداد، بعضی مواضع مبهم و مشکل دیوان ناصر خسرو را به معرض فحص و بحث آورده و در تصحیح و توضیح آن کوشیده است.