کتابخانه مجازی ادبیات

سید محمود نشاط در مورد موضوع کتاب می گوید: ادات تشبیه در زبان فارسی که اصل آن مربوط به علم بیان و بدیع و شرح آن مرتبط با دستور زبان فارسی است انتخاب نمود و اگرچه ناگریز به ذکر برخی از اشارات و اصطلاحات بیانی گردیده است اما مقصود حقیر جمع آوری و بحث در اقسام ادات تشبیه از لحاظ دستور زبان فارسی است. نکاتی که همچنان در این مقدمه یادآور می گردد: یکی اینکه سعی نمود بامکرر کردن مثال بر طول ملال نیفزاید و در هر مورد به ذکر یک تا پنج شاهد قناعت ورزید و در صورت لزوم امثله و شواهد دیگر را با تعیین صفحه و سطر کتاب ماخذ به حاشیه موکول ساخت. اشعار را غالبا از منوچهری دامغانی چاپ دبیرسیاقی که فی الواقع استاد تشبیه نیز می باشد و تشبیهات وی در نهایت متانت و استواری است برگزید تا مراجعه به شواهد و نظائر موضوع سهل باشد و نیز مثال نثر را به مناسبت وضوح و به منظور اختصار حذف نمود. ادات تشبیه و قیود و پسوندها و غیره را برای سهولت کار مراجعان به طریق الفبائی منظم ساخت و توضیحات و مطالب را با شماره های مستقل مجزا نمود و صفحات و سطور مراجع و ماخذ را ذیل مطالب بیان داشت. از توضیح واضحات و تکرارهای زائد چشم بپوشید و با عبارتی سهل و ساده نگاشت تا درخور استفاده همگان باشد.

مولف در پیشگفتار کتاب "استعاره و ترجمه" می‌گوید: "اینجانب حین تالیف و تحقیق و ترجمه مطالبی گرد آوردم که بتواند تا حدی راه‌گشای این رشته باشد.کتاب با "روش‌شناسی پیشنهادی ارزیابی ترجمه ادبی" شروع می‌شود که بحثی کلی در ارزیابی ادبی است. در ایران معمولا انتقاد از ترجمه، خالی از حب و بغض نیست، بیشتر نظری‌ست و سلیقه‌ای و عاری از معیارهای ملموس. اگر هم به ندرت چنین باشد، حداکثر از سه سطح واژگان، دستور، و سبک فراتر نمی‌رود. در این گفتار برآنیم تا با استفاده از روش‌شناسی پیشنهادی کارمن والروگارسس و دیگران بالاخص پیترنیومارک نوعی روش‌شناسی برای ارزیابی ترجمه ادبی پیشنهاد نماییم تا اظهارنظرها در مورد ترجمه منطقی، مستدل، ملموس و قابل اعتماد باشد نه سراسر دشنام یا تعریف و تمجید یا راه میانه و محافظه‌کارانه یکی به میخ و یکی به نعل زدن......

ترجمه تفسير طبري، فراهم آمده در زمان سامانيان، قديمي‌ترين ترجمه فارسي قرآن و از قديمي‌ترين کتب نثر فارسي است. بررسي ويژگي‌هاي نثر اين کتاب که مطابق با نثر معيار آن روز و دور از حالت روايي و شاعرانه است، مي‌تواند به خوبي بيانگر زبان نثر اوايل دوره فارسي دري باشد. در اين مقاله ما به بررسي شش ويژگي افعال متعدي، پيشوند در فعل، مجهول و انواع آن، صيغه دعايي، لازم يک شخصه و استعمال افعال متروک و مستعمل در اين نثر پرداخته‌ايم. تمايل خاص مترجمين به کاربرد فعل متعدي سببي، وجود انواع فعل مجهول، کاربرد دو پيشوند نادر «فا» و «ور»، شکل‌هاي مختلف فعل دعايي و انواع فعل لازم يک شخصه با توجه به جايگاه و کاربرد ضمير مفعولي، ويژگي‌هاي خاص و منحصر به فرد اين ترجمه کهن از قرآن است.

لطف تشبیه غرابت و دوری از ابتذال است و اگر تشبیه با صنایع دیگر ادبی و بدیعی همچون رجوع و تجاهل عارف همراه باشد بی‌گمان بدیع و تازه به نظر می‌رسد. از سوی دیگر استفاده از مشبه به نادر، و همی و خیالی و نیز وجه شبه مرکب و غریب باعث می‌شود انتقال از مشبه به مشبه به با تفکر و تدفیق توام باشد و اینگونه تشبیهات است که در زبان فارسی نشانه تحول سبک خراسانی به عراقی دانسته شده است. تقییدات زیبا، شرط، عکس، تفضیل، اضمار، ادات تشبیه نادر و تاکیدی و تناسی تشبیه از عوامل عدیده ابداع در تشبیه به شمار می‌روند. ما برآنیم که به تحلیل ابزار نوسازی در چهار دیوان فارسی و چهار دیوان عربی بپردازیم و جستجو کنیم که با مرور زمان، کدام شاعر هنرمندانه‌تر توانسته است باز تشبیه را در آسمان خیال به اوج پرواز برساند.