کتابخانه مجازی ادبیات

این کتاب، پژوهشی است در واژگان، افعال و امثال، اصطلاحات درگاهی و دیوانی و ویژگی‌های طبقاتی، لغات و ترکیبات، آیات و احادیث، اعلام تاریخی و جغرافیایی، امثال و حکم، به همراه حوادث جریان‌های زمان نویسنده و نقشه‌های جغرافیایی تاریخی تاریخ بیهقی. بیشترین بخش کتاب به شرح بیش از 1200 علم جغرافیایی، تاریخی و اشخاص تاریخ بیهقی اختصاص داده شده است.

تاریخ بیهقی یا تاریخ مسعودی نام کتابی نوشته ابوالفضل بیهقی است که موضوع اصلی آن تاریخ پادشاهی مسعود غزنوی پسر سلطان محمود غزنوی است. این کتاب علاوه بر تاریخ غزنویان، قسمت‌هایی درباره تاریخ صفاریان، سامانیان و دوره پیش از پادشاهی محمود غزنوی دارد. نسخه اصلی کتاب حدود ۳۰ جلد بوده است که به دستور سلطان مسعود بخش زیادی از آن از بین رفته‌است. و از این کتاب امروزه مقدار کمی (حدود پنج مجلد) بر جای مانده‌است.

شعر دفاع مقدس، ماهیتاً با شعر آیینی بخصوص سیره و فرهنگ اهل بیت عجین است. امام رضا (ع) به عنوان تنها امامی که در ایران مدفون است طبعتاً رفتار سیاسی، برخوردش با حکام جور و غاصب عباسی، معاشرنش با توده مردم و تأثیرگذاری عمیقش بر مردم ایران، الگوی عملی برای همه ایرانیان به ویژه رزمندگان دفاع مقدس است. از مضامین نسبتاً عامی همچون حرم، گنبد و گلدسته، ضریح، زیارت، توسل، سبز و دخیل گرفته تا مفاهیم خاصی مثل کبوتران حرم، ضامن آهو، غربت، مشهد حتی صرف نام رضا و جواد، همه و همه کافیست تا نه تنها ذهن بلکه دل هر عاشق ایرانی اهل‌بیت را به سوی خراسان و خورشید این سرزمین امام رضا (ع) سوق بدهد. شاعران معاصر عموماً و شاعران دفاع مقدس خصوصاً این واژه‌ها را دستمایه ساخت مضامین خود قرار داده‌اند به گونه ای که درون‌مایه بخش زیادی از اشعار مقاومت را فرهنگ رضوی تشکیل می‌دهد. در این نوشتار به بررسی این مضامین پرداخته می‌شود.

تضاد يکي از پيوندهاي معنايي ميان کلمات و يکي از مولفه‌هاي مهم زبان است که در بعد واژگاني در حوزه مطالعات دستور زبان قرار مي‌گيرد و در بعد معنايي از مقولات بلاغي به حساب مي‌آيد. اهل زبان به طور ناخودآگاه از اين مولفه در سخن خويش استفاده مي‌کنند و چون از ابتدا با آن مانوس و آشنا هستند هنگام به کاربردنش با مشکلي روبه رو نمي‌شوند، ولي غير فارسي زبانان در بسياري از موارد هنگام يافتن متضاد کلمه‌اي دچار مشکل مي‌شوند، زيرا ساختار تضاد در زبان فارسي کاملا قياسي نيست و در بسياري از موارد سماعي است. در برخي ساختارهاي قياسي نيز کاربر، علاوه بر نحوه ساخت، بايد به معناي آن نيز توجه نمايد، زيرا متضاد به دو کلمه‌اي اطلاق مي‌شود که در تمام ويژگي‌ها غير از يک مشخصه، يکسان باشند. کلمات متضاد اعم از کلمات منفي است و رابطه هم‌نشيني مهمترين عامل در تشخيص متضادهاست، چون هنگام کاربرد متضاد بايد به تمام ويژگي‌هاي همسان و غير همسان آن دو کلمه توجه داشته باشد. در زبان فارسي تضاد دو ساختار عمده دارد: متضادهاي قياسي يا مشتق که از ترکيب پيشوندهاي مختلف با اسم، صفت، بن فعل و... ساخته مي‌شوند، زيرا در زبان فارسي پسوند يا ميانوند متضادساز وجود ندارد. دوم متضادهاي سماعي يا مرکب که گاه با توجه به تکيه اصلي بر روي معني کلمه يک جزء آن ثابت و يک جزء ديگر تغيير مي‌کند و گاه نيز هر دو جزء متغير است. گاهي نيز ترکيب‌هاي متضاد با واو عطف يا بدون آن ساخته مي‌شود که اگر اين گونه متضادهاي مرکب يک مفهوم واحد را به ذهن برساند، در مقوله پارادوکس يا متناقض‌‌نمايي نيز که در حوزه بلاغت است، قرار گيرد. در کتاب‌هاي دستور کمتر به مقوله تضاد پرداخته شده است. دستورپژوهان نوعا به تضاد نپرداخته‌اند يا اشاره وار از آن گذشته‌اند. در يک بررسي ميداني که بر روي نزديک به شصت کتاب دستور انجام گرفت، از مجموع بيش از 20 هزار صفحه حجم اين کتاب‌ها کمتر از هفت صفحه مطلب درباره تضاد يافت شد.