بازتاب واقعه کربلا در آثار شاعرانی چون سنایی، خاقانی، عطار، سعدی، مولانا و استاد شهریار با توجه به شرایط و اوضاع اجتماعی، سیاسی و مذهبی دوران شاعران یکی از مضامین قابل توجهی است که در دیوان این شعرا به چشم میخورد از محتوای اشعار این شاعران چنین بر میآید که واقعه کربلا دو بخش عمده را به خود اختصاص داده است: 1. در برخی از اشعار این شعرا، واقعه کربلا به عنوان سمبل ستمگری و اوج بیرحمی و وحشیگری و قساوت قلب یک بشر مطرح شده و شاعر هر جا که خواسته این صفات رذیله را بیان کند آنها را با وقایع کربلا مقایسه کرده است. 2. بخش دوم، اشعاری است که شاعر به عمق مسأله توجه داشته و خوسته آگاهیهای بیشتری از آن وقایع در اختیار خوانندگان قرار دهد و بدین وسیله ضمن انتباه خواطر پیام مورد نظر خود با بهتر و بیشتر در دلها رسوخ دهد. در هر حال این بازتاب نشانگر این است که شاعران از روی باور قلبی و با صداقت تمام با بیان این واقعه در ترویج و گسترش فرهنگ عاشورا در زمان حیات خود، نقش بسزایی را ایفا کردهاند.
منظومه گنجینه الاسرار نوشتۀ عمان سامانی، دربردارندۀ یکی از بهترین و تأثیرگذارترین اشعار مذهبی در وصف امام حسین (ع) و حادثه عاشورا است. این اثر شامل سرودههای شاعر مشهور عصر ناصرالدینشاه، میرزا نورالله بن میرزا عبدالله بن عبدالوهاب چهارمحالی ملقب به تاجالشعرا و معروف به عمان سامانی و مجموعهای از مرثیهها و سوگنامهها با درونمایهای غمناک از توصیف مظلومیت شهدای حادثه کربلا است. کتاب گنجینه الاسرار به دلیل نوع و شیوه بیانش توانسته به خوبی محتوایی عرفانی را انتقال دهد و مفاهیم بزرگ واقعه کربلا را با روایتی عاشقانه به طور محسوس و ملموس به نمایش بگذارد. عمان سامانی قالب وقوع را برای سرودن و سخن گفتن از واقعه عاشورا برگزیده است. گنجینه عمان که شامل 831 بیت میشود را میتوان یک سفرنامه هم دانست، سفرنامهای که گزارشگرِ حرکت عارفانه و روحانی قافله یاران امام حسین در مسیر شهادت است.
موضوع این دفتر اشعاریست نغز در توصیف روح بزرگ و توانای حسین بن علی (ع) وطبع سبک سر یزید بن معاویه و مقایسه این دو نقطه متضاد عالم خلقت و اوج و حضیض مشی و سلوک انسانیت.