میرزا ابو الفتح خان دهقان سامانی، ملقّب به «سیف الشعراء»و متخلّص به«دهقان» متولد شهر سامان از توابع شهرستان سامان در استان چهار محال و بختیاری است. دهقان یکی از شاعران بنام ایران در دوره قاجاریه است. پدرش «باباخان»، از رؤسا و بزرگ زادگان سامان بود. مادرش نیز«خورشید» یا «خورشید جهان» نام داشته است. از معروفترین آثار دهقان، میتوان به دیوان اشعار او اشاره کرد که به شکرستان معروف است. از دیگر آثار او می توان به داوود نامه اشاره کرد. درباره تاریخ فوت و تاریخ تولد دهقان نظرات مختلفی گفته شده به گونهای که درباره تاریخ فوت از ۱۲۴۰ تا ۱۲۶۷ قمری یعنی چیزی در حدود ۲۷ سال را گفتهاند. حتی از تاریخ هایی که از لابهلای اشعار خود او به دست میآید نیز به یقین نمیتوان تاریخ تولد او را مشخص کرد. با این حال، حدس زده میشود که در خلال سالهای ۱۲۶۰ تا ۱۲۶۵ قمری به دنیا آمده باشد. دیوان میرزا ابوالفتح خان دهقان سامانی(وفات 1326ه.ق.) مشتمل است بر: غزلیات، مسمط ها، قصاید، مقطعات، یک مثنوی کوتاه، ترجیعبندها و رباعیها. اشعار این دیوان براساس الفبای قافیهها به طبع رسیده است. مقدمه کتاب نیز شرحی است بر احوال و آثار دهقان سامانی از گردآورندهی این دیوان، محمد صمصامی. این دیوان در سال 1342 به همت محمد صمصامی توسط انتشارات کتابفروشی ثقفی اصفهان در شهر اصفهان منتشر شده است.
گزیده ای از ترجیح بند منتخب از دیوان ناجی سروده فقیر خاکسار متخلص به ناجی که در سال 1352 منتشر شده است
کتاب حاضر مشتمل بر دو گفتار به زبان فرانسوی، به خامه توانای استادان گرامی دکتر صفا و لیوه روسای محترم دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران و استراسبورگ و یک مقدمه از نویسنده در معرفی کامل نسخه خطی کتابخانه ملی و دانشگاهی استراسبورگ و شرح یکصد و شصت و هشت بیت از مثنوی گلشن راز که متاسفانه شارح عارف آن تاکنون ناشناخته مانده است. و در آخر تعلیقاتی که برای حل مشکلات و توضیح و تعریف لغات و مصطلحات عرفانی و فلسفی به کوشش نویسنده فراهم گردیده است.
مطالبی که در این کتاب جمعآوری شده است شامل برگزیدهترین ابیات گویندگان بزرگ ایران و زیباترین آثار آنها است که به سبک بیسابقهای با توصیف مختصری با نثر جدید همراه شده است. برخی از شاعرانی که در این کتاب شرح حال مختصری از آنان همراه با اشعارشان آورده شده عبارتند از: ابی سعید ابی الخیر، اوحدی مراغهای، باباطاهر، حافظ، خاقانی، خیام، سنایی، عطار نیشابوری، صائب تبریزی، فرخی سیستانی، فرصت شیرازی، فروغی بسطامی، نظامی گنجوی، وحشی بافقی و .... .