کتابخانه مجازی ادبیات

ملا محمدمحسن فیض کاشانی (1007-1090 هجری) فیلسوف، محدث و عارف دوره صفوی و از دانشمندان نامی شیعه است. این شاگرد ملاصدرا در رشته های بسیار آثاری از خود به یادگار گذارده ‌است. رساله عرفانی مشواق در توضيح چهل اصطلاح عرفانی بر اساس شرح گلشن ‌راز لاهيجی است و در سه فصل تالیف شده است. در فصل اول علت بیان حقائق و اسرار در قالب شعر و درفصل دوم مراتب مختلف معانی که در قالب لفظ ریخته می شوند بیان می شوند. فصل سوم از نقص الفاظ در ارائه حقائق سخن می گوید. سپس معانی اصطلاحاتی چون رخ، زلف، خال، خط، چشم، ابرو، لب، دهان، شراب، ساقى، خرابات، خراباتى، بت، زنار، كفر و ترسائى را توضیح می دهد و براى هر يک، استشهادى از ابيات گلشن راز می آورد. کتاب حاضر که به شرح و مقدمه مصطفی فیضی کاشانی زیور یافته، با منتخبی ازغزلیات و سخنان دیگر ملا محمدمحسن فیض کاشانی تکمیل گردیده است. این کتاب در سال 1348 روانه بازار گشت.

یکی از متنوع‌ترین انواع ادبی که در متون ادب فارسی بسیار رایج می‌باشد، حسب حال‌نویسی است، که اغلب اوقات در لابلای آثار گذشتگان و نویسندگان معاصر به صورت وصفی و گاهی به جنبه روانی به چشم می‌خورد. حسب حال‌نویسی همچنان که از نامش پیداست به نوشته یا سروده‌ای اطلاق می‌شود که نویسنده یا شاعر، درباره اخلاقیات و روحیات به ویژه در تأملات روحی و معنوی و وضع زندگی و کیفیت معاش خود، قلم فرسائی کرده و شرح احوال کنونی و سوانح حوادث شخصی و تیمار خواری زن و فرزند و ذکر پیری و حسرت بر جوانی خود را در حالت غم و تنهایی خویش به تصویر بکشد و در حقیقت نوعی بدیهه‌گویی بکند.

حضرت فاطمه زهرا «س» جلوه جلال خداوندی و آئینه تمام‌نمای خصال نبوی و سیره علوی بود. بزرگ آیه‌ای که آیات الهی و روایات نبوی بیانگر شأن و منزلت او و احادیث ائمه معصوم «ع» نشانگر مقام و مرتبت اوست. فاطمه «س» تنها یک شخص نیست، بلکه شخصیتی جاویدان و حقیقتی سیال است که در بستر زمان جاری می‌باشد و زلال فضیلت و کمالی است که بر جویبار اندیشه و ذهن طالبان حقیقت و جویندگان فضیلت روان می‌شود. این شخصیت پیامبرگون از دیرباز مورد توجه ادیبان و سخنوران بوده و هر کدام در توان استعداد خود نه در خورشأن او بر آن دیوان پاک نبوی شرح‌ها نوشته و تعلیقات پرداخته‌اند که در این مختصر به نمونه‌هایی اشاره خواهیم کرد.