انقلاب مشروطیت ایران 92 سال پیش (1285 هـ. ش/1324 هـ. ش/1906 م) در پی سالها تلاش و مجاهدت زنان و مردان ایرانی به پیروزی رسید. آثار مثبت این حرکت مردمی در زمینههای سیاسی، فرهنگی و اجتماعی در کشورهای همسایه از جمله امپراتوری عثمانی مشهود است. در زمینه فرهنگی، شاعران بسیار که بر زبان و ادبیات فارسی چیرگی داشتند و به دلیل دلبستگی به مضامین شعر فارسی به اقتضای شاعران بزرگ ایرانی شعر میسرودند یا نظیرهسازی میکردند، رویدادهای آستانه دوران مشروطیت و سالهای نخست پیروزی آن را در اشعار ترکی و بعضاً فارسی خود منعکس نمودهاند. از جمله این شاعران مدحت جمال است که در سرودن شعر «شاه عجم» خود (به ترکی)بیت به مردی که ملک سراسر زمین نیرزد که خونی چکد بر زمین سعدی را در نظر داشته و در کتیبه شعر خود آورده است.
محمد درخشش در مقدمه کتاب خطابه آقای سیدحسن تقی زاده می گوید: در طی سلسله سخنرانی های سال 1337 باشگاه مهرگان به علت آنکه، نهضت مشروطیت ایران قسمت مهمی از تاریخ کشور ما را تشکیل میدهد اینجانب برای روشن شدن نکات تاریک این نهضت تاریخی از دانشمند محترم جناب آقای تقی زاده درخواست نمودم مشاهدات و اطلاعات خودشان را ضمن یک یاد دو سخنرانی در باشگاه مهرگان برای معلمین بیان نمایند و بسیار از ایشان متشکرم که دعوت بنده را قبول فرمودند و در باشگاه مهرگان به ایراد یک سلسله سخنرانیهای مفید و مهم اقدام نمودند.
ریاضالعاشقین کتابی است در بارهی شاعران قرهباغ یا «کوراباغ» که به همت میزاصدرای مجتهد زادهی قره باغی فراهم آمده است که در آن از 79 تن از شاعران زن و مرد دیار قرهباغ قفقاز با آوردن قطعاتی از اشعار آنان و نیز نگارهی برخی از آنان نام برده شده است. محمدعلی تربیت، در بارهی این کتاب و مولف این تذکره مینویسد: «او محمد بن میرزاصدرای قرهباغی است و کتابی در سنه 1325 [ مهی / 1286 خ ] به عنوان ریاض العاشقین مشتمل بر شعرای قرهباغ و منتخبات اشعارشان در ترکی و فارسی و صورت تمثال آنان تالیف کرده که جلد اولش در تاریخ 1328 [ مهی / 1289 ] ] و در استانبول چاپ شده و آن ترجمه ترکی تذکرهی نواب است که قبل از آن تالیف و چاپ شده است» باید گفته شود که اصل فارسی تذکرهی نواب در دسترس نیست ( امکان دارد که در آینده به دست آید ) و آقای یحیی خانمحمد آذری پژوهندهی پرکار کشورمان، آن را از روی ترجمهی ترکی تذکرهی نواب به فارسی بر گردانده اند و از سوی نشر آفرینش در پاییز سال 1373 روانهی بازار نشر گردیده است. شاعرانی که شعرهای آنان در این تذکره آورده شدهاند، همزمانند با دوران آقامحمدخان قاجار، فتحعلیشاه قاجار و سپس دوران تجزیه قفقاز از ایران بر اثر دو قرارداد ننگین گلستان و ترکمانچای. در میان شاعران قرهباع [کوراباغ ]، شمار بانوان قابل توجه است و به ویژه این که این بانوان در دوران زندگانی خود، بسیار سرشناس بودند و مورد توجه. از شاعران بلند آوازهای که در این تذکره از وی یادشده است، مهدیقلی خان داغستانی ( وفا ) است.