کتابخانه مجازی ادبیات

کتاب فرهنگ، خرد و آزادی نوشته دکتر رضا داوری اردکانی به ارتباط متقابل آزادی و خرد و فرهنگ که سه جوهر مستقل از یکدیگر نیستند و بلکه سه وضع اساسی در سیر تحقق جهان بشری‌اند می‌پردازند. فرهنگ، خرد و آزادی سه مفهوم جدا از یکدیگر نیستند، این‌ها در وجود و زمان باهم‌اند اما در مقام تعیین با اینکه از هم جدا می‌شوند به یکدیگر بستگی دارند و این بستگی چنان است که اگر یکی از آن‌ها نباشد دو دیگر هم نیستند یا لااقل فهم معنی هیچ یک از آن‌ها بدون در نظر آوردن دو معنای دیگر تمام نمی‌شود. این‌ها با هم چه نسبت دارند؟ چنان‌که اشاره شد فرهنگ و خرد و آزادی امور ثابتی نیستند که از ابتدا وجود داشته و به همان صورت دوام پیدا کرده باشند. در این کتاب سعی شده است ارتباط متقابل این این سه مفهوم بررسی شود و در ادامه ضرورت وجود هر یک برای بقای دیگر مفاهیم مورد پژوهش قرار بگیرد. این کتاب برای پژوهشگران حوزه فلسفه و فلسفه اخلاق مناسب است زیرا کمک می‌کند به شکل چند جانبه مهم‌ترین مفاهیم انسانی و فلسفی را بررسی کنند.

نوزده مقاله این دفتر در چهار مقاله کلی طبقه بندی شده اند: فرهنگ و آزادی، فلسفه و مسائل اجتماعی، مسائل مربوط به سوسیالیسم، و مساله روشنفکران. در بخش نخست درباره سیاست فرهنگی، نقش فرهنگ و رواداری در رشد دموکراسی، نقش مطبوعات، مفهوم نوآوری ادبی و اجتماعی و روند آزادیخواهی در کشورهای آفریقایی سخن گفته میشود. در بخش دوم بحثهایی درباره مرلوپونتی، مارکس و منتسکیو به میان می آید. بخش سوم به تحولات بلوک سوسیالیسم پرداخته روند تحولات را در کوبا و چین و شوروی دنبال می کند. بخش چهارم شامل دو مصاحبه است درباره روشنفکران و روابط آنان با مردم و قدرتها و ایدئولوژیها و مساله بحران هویت در آنان.

نوستالژی یا "غم غربت" در اصطلاح روانشناسی، حسرت و دلتنگی انسان‌ها نسبت به گذشته خویش است. فقر، مهاجرت، دوری از وطن و ... در ایجاد این احساس مؤثر است. روانشناسان نوستالژی را یک حالت هیجانی، انگیزشی پیچیده می‌دانند که گاهی غمگینی و تمایل بازگشت به وطن و گاهی درماندگی ناشی از تفکر درباره آن (وطن یا منزل) است. جبران خلیل جبران(1883- 1931م) یکی از شاعران خوش قریحه رمانتیک، و نیما یوشیج( 1274- 1338 هـ.ش) از شاعران توانمند معاصر و صاحب اشعار سیاسی و اجتماعی زیاد است. بررسی این مقاله نشان می‌دهد که جبران و نیما از شاعران برجسته رمانتیک هستند. احساس نوستالژیک به عنوان یکی از مؤلفه‌های رمانتیسم (گریز و سیاحت) در آثار هر دو شاعر مشهود است؛ چرا که این دو شاعر تحت تاثیر محیط اجتماعی و سیاسی مجبور به ترک وطن شده‌اند و غم دوری از وطن و معشوقه برای آنان خاطرات تلخی را به جا گذاشت، در نتیجه نوستالژی فردی و اجتماعی هر دو شاعر را به عنوان شاعران رمانتیک نوستالژیک معرفی می‌کند. این مقاله کوشش تطبیقی است که نحوه بیان احساسات و عواطف نوستالژیک جبران خلیل جبران و نیما یوشیج را به تصویر می‌کشد.

در ادبیات عرب، مقامات به نوشته‌هایی با نثر مسجوع و متصنع اطلاق می‌گردد که نویسنده در ضمن بیان داستان‌هایی که معمولا پیرامون کدیه و گدایی است، سعی دارد قدرت هنری و ادبی خود را نیز به نمایش بگذارد. سابقه نگارش اینگونه داستان‌ها که دارای یک قهرمان و راوی خیالی است به بدیع الزمان همدانی (398-355 هـ. ق) بر می‌گردد و ادامه و پرورش آن، توسط ابوالقاسم حریری - که بر پیشکسوت خود، سبقت جست ـ صورت گرفت. البته نگارش مقامات به حریری ختم نشد بلکه وی باعث شد مقلدان زیادی به تقلید از او مقامه بنگارند و شارحان و حافظان کثیری اثر او را شرح و حفظ نمایند. در این مقاله به تعریف مقامه، سابقه و علت مقامه‌نگاری، معرفی حریری و اثر او پرداخته خواهد شد.