اولیاحسین مغموم و عزت دروازی ازجمله شاعران بدخشانی هستند. در این مقاله نویسنده نخست طی روایتی به نحوه آشنایی خود با اولیاحسین و معرفی او پرداخته و در ادامه بهاختصار شرححالی از عزت دروازی ارائه کرده و نمونههایی از اشعار او را ذکر کرده است. نویسنده در خلال آشنایی با اولیاحسین متوجه میشود که بخشی از دیوان اشعار او که در افغانستان ایجاد شده، موجود است. او در ادامه مخمسی از این شاعر را که در سال ۱۹۱۸م آفریده شده، معرفی کرده و ابیاتی از آن را ذکر کرده است. همچنین چند سطری از نبیره مغموم را که دربارۀ پدربزرگش نوشته است، پیشکش علاقهمندان کرده و در پایان نیز شعری از اولیاحسین مغموم را که از مجموعه اشعار او باعنوان دیوان مکملی از مغموم دروازی انتخاب شده، علاوه این بخش کرده است. در بخش دوم مقاله نویسنده پس از بیان شرححال مختصری از عزت دروازی، به معرفی مجموعه اشعار او باعنوان دیوان عزت پرداخته و چند نمونهای از اشعار او را ذکر کرده است.
گردآوری واژگان محلی یک منطقه امری بسیار بهجا و سودمند است. نویسنده در این کتاب حاصل تلاش 35 ساله خود را در اختیار خواننده قرار داده است. در بخش نخست کتاب واژگان گفتاری مردم بدخشان به ترتیب حروف الفبایی آورده شده و در برابر آن معنای فارسی و گاهی شیوه خوانش واژه بدخشانی آمده است. در بخش دوم نمونههایی از تصریف افعال در بدخشان آورده شده است.
بنا به گفته فضلعلی بیک سرخ افسر تتمه تاریخش در سال 1325 قمری به انجام رسیده است و چنانکه مینویسد در این کتاب وقایع 121 ساله را خود او از کهنسالان شنیده و از روی کتب گردآوری کرده است. بنابراین باید ابتدای کار او از سال 1204 قمری شروع شده باشد. از آنجا که میرزا سنگ محمد کار خود را در سال 1223 به پایان رسانیده، از اینرو سوانح و اتفاقات نوزده ساله انتها و ابتدای این دو کتاب تداخل دارند. نویسنده تتمه التاریخ بدخشان پس از اتمام متن کتاب، سه ذیل به این شرح بر آن نوشته است: 1. نسب و سلسله شاهان و میران خطه کوهستان شغنان؛ 2. تفصیل و ترجمه سید شاه خاموش که از اجداد میران و شاهان شغنان است؛ 3. نسبنامه سیدعلیشاه ولی.