کتابخانه مجازی ادبیات

کتاب حاضر اشعاری از ناظم حکمت است که به همراه زندگی نامه ایشان در سال 1359 توسط انتشارات بامداد به چاپ رسید.

در این مجموعه مولف نگاهی کلی اما در عین حال کلیدی دارد به نثر و نظم پارسی از آغاز تا معاصر، به گونه‌ای که خواننده ضمن آشنایی با نمونه‌های ادب پارسی تا حدودی با چگونگی تحول آن نیز در طول زمان آشنا می‌شود. مولف در این بررسی از تقسیم بندی متداول ادبیات کلاسیک ایران در محدوده سه سبک خراسانی، عراقی و هندی و یا تکیه بر مقاطعی به نام "بازگشت ادبی" عدول کرده است. نثر پارسی را در سه مقطع از آغاز تا دوره انحطاط (قرن چهارم تا نیمه دوم قرن هفتم ه.ق)، از دوره انحطاط تا نهضت مشروطه (نیمه دوم قرن هفتم تا قرن سیزدهم)، و از مشروطه تا معاصر (تا سقوط سلطنت پهلوی) بررسی کرده‌ام و شعر در چهار مقطع یعنی از آغاز تا اواسط قرن ششم هجری، از اواسط قرن ششم تا قرن یازدهم، از قرن یازده تا نهضت مشروطه و از نهضت مشروطه تا معاصر (سقوط سلطنت) کندوکاو شده است. و شعر معاصر هم در بررسی در سه دوره استبداد بیست ساله (1300-1320)، از 1320 تا 28 مرداد 1332 و از 28 مرداد تا سقوط سلطنت را در بر می‌گیرد. کتاب یکم نظم و نثر فارسی را تا مقطع مشروطه دربرمی‌گیرد.

ادبیات ضدستم و مقاومت در تاریخ ادبیات تاجیکان پیوسته وجود داشته است. در آغاز قرن بیستم میلادی که وضع زبان هزارسال فارسی تاجیکی در آسیای مرکزی نهایت حزن‌آور بود، ادبیات مقاومت در آثار صدرالدین عینی ظاهر گشت. بعد از بنیاد جمهوری مختار تاجیکستان، صدرالدین عینی کتاب نمونه ادبیات تاجیک را تدوین کرد که دربرگیرنده نمونه اشعار هزارساله تاجیکستان است. این کتاب مبارزه‌های مغرضانه‌ای را از جانب متعصبان ملت‌گرا درپی داشت. مخالفان با استناد به شعری از رودکی که به‌عنوان نمونه ادبیات تاجیک آورده شده بود، مدعی شدند که مؤلف در این شعر امیر رانده‌شده از بخارا را به بازگشت تشویق کرده‌ است. پس از سخنرانی صدرالدین عینی در نخستین انجمن نویسندگان سابق اتحاد شوروی درباره جایگاه ویژه ادبیات فارسی کلاسیک و ادبیات نوین تاجیک و مورد توجه قرار گرفتن این سخنان ازسوی رئیس انجمن، ماکسیم گورکی، شاگردان عینی در جلسه دیگری تاریخ واقعی منظومه رودکی را توضیح دادند و بخارین، از مشاوران استالین که فریب متعصبان را خورده و دستور توقیف کتاب را صادر کرده بود، اجازه تجدید چاپ آن را صادر کرد. بااینکه بعدها متعصبان مجدداً جلوی چاپ کتاب را گرفتند، استاد عینی تحقیقات رودکی‌شناسی خود را ادامه داد و ضمیمه‌ای بر این کتاب افزود که با مساعی نگارنده مقاله چاپ خواهد شد.