پس از آنکه ایران بدست اعراب افتاد و تازیان به شهرهای این سرزمین راه یافتند و بسیاری از شاعران و گویندگان عرب نیز به ایران آمدند بعضی به نیت غزو و جهاد و جمعی برای بدست آوردن غنائم و عدهای در رکاب امیران و سرداران بعنوان ندیمی و مداحی و اگر روایت راویان عرب را باور کنیم پیش از اسلام هم اعشی شاعر معروف جاهلی بدربارخسرو پرویز آمد و او را مدح گفت. در زمان امویان و عباسیان عدهای از شاعران عرب بایران آمدند که در این مقاله مجال نام بردن آنها نیست و شاید در مقالات بعد بتفصیل از آنان بحث شود. شاید مشهورترین شاعری که از عرب به ایران آمده است و دیدن مناظر زیبای این سرزمین در طبع او اثر بخشیده و در شعر او ظاهر شده است ابوالطیب متنی شاعر معروف عرب در قرن چهارم هجری میباشد.
کتاب مأموریت ادبی از خوانسار تا شیراز در اصل سفرنامه ای در زمینه دومین کنگره دبیران زبان و ادبیات فارسی کشور است که به مدت یک هفته در مرداد ماه سال 1347 و در شهر شیراز منعقد گردید. این سفرنامه که به قلم دکتر محمد حسین تسبیحی به نگارش درآمده، نخستین بار به مدت یک سال در روزنامه فردا و به صورت گفتارهایی مسلسل به چاپ رسید و در حقیقت این کتاب چاپ دوم مأموریت ادبی است. تسبیحی در سال 1347 از ریاست وقت ادارا آموزش و پرورش خوانسار جناب آقای حاج فضل الله ملکی مأموریت پیدا کرد که در این کنگره شرکت بنماید. ایشان که پس از یک سفر به تهران و گلپایگان موافقت ضمنی خود را اعلام نموده بود، سرانجام عازم این شهر گردید. ایشان در طی مسیر در شهرهایی چون شهرضا توقف نموده و توصیفات ادبی خوبی از این شهر ارائه کرده است. سپس به هر نقطه یا شهری نیز که می رسیده به توصیف آنجا پرداخته تا به شیراز رسید. وی نه تنها توصیف جامعی از چگونگی برگزاری کنگره و حتی سخنرانی های آن پرداخته، بلکه توصیفات زیبا و ادبی واری نیز از آثار مهم تاریخی و مذهبی این شهر چون آرامگاه حافظ و سعدی، شاهچراغ (ع)، تخت جمشید و ... ارائه کرده است. بدین سبب تهیه این کتاب و خواندن آن برای حتی شده پاره ای ساعت خالی از لطف نیست.
موضوع کتاب شرح حالی است مختصر از زندگانی دعبل خزاعی شاعر هجوسرا که با سلاح برنده و آتشین لسان خویش پایه های حکومت ابن عباس را به لرزه در آورد و موجبات بیداری مردم آن دوران را سبب گردید. در رثای اهل بیت و اعلام مظلومیت و ظلم و جور وارد بر آنها از هیچ کوششی دریغ ننمود و چکامه های آتشین خود را می سرود. نمونه واضح آن سرودن تائیه در حضور اما جواد (ع) و سمبل ستم "مامون عباسی" است. شعر او با دیگر شاعران فرقی اساسی داشت و برای خلفا و پادشاهان و امرا می سرائید اما همینکه از آنها حرکتی زشت و ناپسند بر علیه اهل بیت می دید با تمام جرات آنها را هجو می کرد. ویژگی خاص دعبل بکار بردن کلماتی است که اعراب بادیه نشین در تکلم روزمره خویش در آن زمان بکار می برده اند و اشعار دعبل موجبات حفظ و نگهداری بسیاری از لغات عرب آن دوران را سبب شد.
عبدالملک ثعالبی نیشابوری در قسمت چهارم از کتاب یتیمه الدهر که آن را به شاعران خراسان و ماوراءالنهر اختصاص داده است از چند تن از شاعران اشعاری نقل میکند که امثال فارسی را در آن بعربی ترجمه کردهاند. اهمیت آن اشعار از این جهت است که شاید قدیمترین مأخذ برای امثال متداول در میان فارسی زبانان میباشد، زیرا شاعرانی را که ثعالبی در آن فصل از آنها شعر میآورد یا معاصر یا پیشتر از او بودهاند یعنی در قرن سوم یا چهارم میزیستهاند. بنابراین آن امثال در هزارسال پیش از این بین ایرانیان مشهور و متداول بوده است.نکته شایان توجه دیگر این است که بسیاری از این امثال که ثعالبی نقل کرده است امروز هم در بین فرسی زبانان مخصوصا مردم خراسان بکار برده میشود.