کولاب یکی از شهرهای باستانی کشور تاجیکستان است که در طی قرن های گذشته خاستگاه شخصیتهای بزرگ علمی، فرهنگی و ادبی بوده است. در چند دهه اخیر نیز از این منطقه شاعران و نویسندگان جوان وارد عرصه ادبیات شدهاند. این ادیبان پرورده زمان استقلال بعد از فروپاشی شوروی هستند؛ بدین سبب موضوع و مسئلههای موردتصویر ایجادیات این ادیبان با جریانهایی که در کشور صاحب استقلال تاجیکستان رخ میدهد، بهشدت در ارتباط است. نگارندة مقاله راجع به آثار دو نویسنده توانا، عبدالحمید صمد و سیف رحیم- که جزء همین دسته از ادیبان معاصرند و هر اثر تازه آنها حادثهای ادبی در ادبیات تاجیک بهشمار میرود- به بیان عقیده پرداخته است. وی معتقد است نوعهای حکایت و قصه در نثر تاجیک از بسیاری جهات به آثار این دو نویسنده وابسته است. از سویی دیگر سبک نگارش این دو نویسنده با همدیگر متفاوت است. سبک عبدالحمید صمد آمیخته تصویرهای روانی و انتزاعی است و محتوای تصویرهای سیف رحیم را رمز و تمثیل تشکیل میدهد. نگارنده بر این باور است که عبدالحمید صمد هنر والایی دارد که سرنوشت قهرمانان گوناگونخصلت را بهغایت معتمد و مؤثر به قلم میدهد و در آفریدههای او تقدیر آدمیان و حادثههای ناگهانی و پیچیده، روشن و واضح بههم آمدهاند. از دیگر سو درمورد سیف رحیم به این جمعبندی رسیده که در جهانبینی او شخصیت انسان دو جنبه دارد: در یک جنبه انسان تقدیرش را خودش تعیین و راه زندگیاش را خودش معین میکند، یعنی تقدیرساز است؛ و در جنبه دیگر انسان در عمل و رفتار خود آزاد نیست، بلکه مطیع قوانین، نوشته پیرامون، انسانها یا ساختار اجتماعی است. از مطالعه آثار سیف رحیم میتوان چنین نتیجه گرفت که اثرهای نویسنده در هیچ قالب معمولیای نمیگنجد.
کتاب حاضر اشعاری از ناظم حکمت است که به همراه زندگی نامه ایشان در سال 1359 توسط انتشارات بامداد به چاپ رسید.
در این مجموعه مولف نگاهی کلی اما در عین حال کلیدی دارد به نثر و نظم پارسی از آغاز تا معاصر، به گونهای که خواننده ضمن آشنایی با نمونههای ادب پارسی تا حدودی با چگونگی تحول آن نیز در طول زمان آشنا میشود. مولف در این بررسی از تقسیم بندی متداول ادبیات کلاسیک ایران در محدوده سه سبک خراسانی، عراقی و هندی و یا تکیه بر مقاطعی به نام "بازگشت ادبی" عدول کرده است. نثر پارسی را در سه مقطع از آغاز تا دوره انحطاط (قرن چهارم تا نیمه دوم قرن هفتم ه.ق)، از دوره انحطاط تا نهضت مشروطه (نیمه دوم قرن هفتم تا قرن سیزدهم)، و از مشروطه تا معاصر (تا سقوط سلطنت پهلوی) بررسی کردهام و شعر در چهار مقطع یعنی از آغاز تا اواسط قرن ششم هجری، از اواسط قرن ششم تا قرن یازدهم، از قرن یازده تا نهضت مشروطه و از نهضت مشروطه تا معاصر (سقوط سلطنت) کندوکاو شده است. و شعر معاصر هم در بررسی در سه دوره استبداد بیست ساله (1300-1320)، از 1320 تا 28 مرداد 1332 و از 28 مرداد تا سقوط سلطنت را در بر میگیرد. کتاب یکم نظم و نثر فارسی را تا مقطع مشروطه دربرمیگیرد.