کتابخانه مجازی ادبیات

موضوع این دفتر اشعاریست نغز در توصیف روح بزرگ و توانای حسین بن علی (ع) وطبع سبک سر یزید بن معاویه و مقایسه این دو نقطه متضاد عالم خلقت و اوج و حضیض مشی و سلوک انسانیت.

کتاب تذکره الشعراء موسوم به جنگ نامه حضرت امام حسین (ع) در سلک نظم فارسی از ملک الشعراء میرزا شیر احمدخان مرحوم جلال آبادی است

نسخه چاپ سنگی و نفیس و البته منحصربه‌فرد کتاب ادبی مدارج البلاغه اثر نویسنده و ادیب توانمند عصر قاجاری یعنی رضاقلی‌خان هدایت در قطع رقعی در سال ۱۳۳۱هـ.ق در چاپخانه محمدی شیراز و در ۲۳۰ صفحه به چاپ رسیده است. موضوع کتاب علم بدیع است. مؤلف سبب تألیف را در مقدمه کتابش خواهش برخی دوستان وی عنوان نموده و اظهار داشته است که این کتاب در واقع رساله‌ای است در علوم و فنون مربوط به بدیع برای سهولت در فهم و درک قواعد و ترتیب و اسلوب این فن که یک مقدمه و چند فصل و یک خاتمه دارد. هدایت در مقدمه کتاب مدارج البلاغه می نویسد: «... کلام موزون و غیرموزون در هر زمان و قبل از رودکی بوده و می‌باشد ... شرافت نظم بر نثر نیز واضح است ... بدان که وزنی و قراری و بحری برای هر سخن موزون مقرر کرده‌اند ...» سپس اسامی بحرهای نوزده‌گانه بحر عرب و عجم را در قطعه شعری منظوم که خود وی (هدایت) سروده، آورده است. آنگاه تعریفی از واژه لفظ و سخن به میان آورده و معتقد است که «چنانکه جان و تن با هم نیکوست لفظ و معنی هم با هم نیکو هستند و از آمیزش لفظ و معنی است که بسیاری از تصنعات در الفاظ و برخی در معنی واقع می‌گردند و شعر و سخن باید از هر دو باشند و افراط و تفریط هر دو مذموم است..... سخن مصنوع مطبوع است و .....».

سفارتنامه خوارزم یا سفرنامه رضا قلی خان هدایت سفر وی به خوارزم است که به منظور دیدار و رایزنی با محمد امین خوارزمشاه انجام شده است. در حقیقت وی از طرف دربار قاجار مأمور انجام این مهم شده بود که به نحو احسن از عهده آن برآمد. وی در این کتاب در حین شرح سفر و مناظر دیدنی خوارزم، اشعاری را نیز سروده. علاوه بر این در این کتاب، اطلاعات زیادی از فرهنگ و آداب و رسوم و حتی بازارهای سرزمین خوارزم آمده که جالب توجه است. این کتاب اولین بار (1876 م) به کوشش شارل شفر فرانسوی به فرانسه ترجمه و همراه با یادداشتهایی در مصر چاپ شد. در چاپ دوم این کتاب که به کوشش علی حصوری انجام شده، بعضی اغلاطی که در چاپ خط نستعلیق صورت گرفته بود، تصحیح شده است. رضا قلی خان هدایت در پایان کتاب، فتح نامه را سروده که گزارش جنگ خان خیوه و جدالهای خراسان و خوارزم است که منجر به کشته شدن خان و پایان یافتن یاغیگری خوارزمیان شد.