کتابخانه مجازی ادبیات

در کتاب فرهنگ امثال القرآن ابتدا معانی لغوی و اصطلاحی مَثَل و نیز دیدگاه دانشمندان مسلمان و غیرمسلمان دربارٔ آن بیان شده است؛ سپس مثل‌های قرآن کریم با موضوعات مختلف و همراه با معادل‌های فارسی هر یک درج شده است. گفته شده است که بحث از امثال قرآن از جمله مباحثی است که از دیرباز موردتوجه بسیاری از علما و اندیشمندان قرار گرفته است. تمام تفاسیر شیعی و سنی به‌خاطر طبیعت بحث از تفسیر قرآن، هنگام رسیدن به آیات تمثیلی قرآن کریم، تأملی درخور و شایسته از خود نشان داده‌اند؛ نه‌تنها در تفاسیر بلکه در کتاب‌هایی که به‌طور مستقل در این‌باره به رشتهٔ تحریر درآمده است.

در این کتاب کوشیده شده تا درباره نکاتی درباره حافظ و شعر او بررسی صورت گیرد؛ از قبیل: بیان روند زندگانی حافظ برگرفته از متون و منابع معتبر علمی و تاریخی با استفاده از اشعار شاعران نوپرداز معاصر؛ نگاهی به ابعاد و زوایای شخصیت حافظ؛ چرایی تفأل به حافظ و چگونگی تفأل‌زدن؛ تدوین فصلی با نام فرهنگ واژگان اشعار حافظ با بیش از دوهزار واژه؛ فراهم کردن فرهنگ اشارات و تعبیرات عرفانی اشعار حافظ با بالغ بر پانصد واژه.

مطلوب کل طالب کتاب ارزشمندی شامل شرح و تفسیر صد کلمه از کلمات قصار امیرالمؤمنین است که به انتخاب جاحظ در قرن سوم هجری تدوین شده است. وی اولین کسی است که به جمع آوری و تدوین سخنان گرانسنگ امیرالمؤمنین همت گماشت. او صد کلمه از کلام آن حضرت را که در فصاحت و بلاغت برابر هزار کلمه بود گلچین کرد و سه قرن بعد از او رشیدالدین وطواط آنها را به فارسی و تازی شرح کرد. در این اثر علاوه بر احوال و آثار جاحظ و رشیدالدین، درباره تأثیر این نوع انتخاب، شرح، نظم و تفسیر آن تا قرن دهم هجری تحقیق به عمل آمده است. محمود عابدی در تصحیح این کلمات از 7 نسخه استفاده کرده و اساس کار خود را بر مبنای نسخه متعلق به کتابخانه ایاصوفیه قرار داده است. این اثر در سال 1365 توسط بنیاد نهج البلاغه به طبع رسید.

حَدَایِقُ السِّحر فِی دَقَایِقِ الشِّعر(به معنی: باغ‌های جادو در باب نکات ریز شعر) کتابی در فن بدیع، تألیف رشیدالدین محمدعمری کاتب بلخی معروف به وطواط(متوفی به سال ۵۷۳ ه.ق) می باشد. وی انگیزه تألیف کتاب خود را مطالعه ترجمان‌البلاغه رادویانی ذکر کرده و گفته که آن کتاب از راه تکلف تنظیم شده و با خطاهایی همراه بوده است و با این حال، در کتاب خود شواهد بسیاری از آن آورده و فصول و ابواب آن را نیز در نظر داشته و احیانآ سرمشق کار خویش قرار داده است. حدائق‌السحر، با توجه به زمان تألیف و دربرداشتن تعداد درخور توجهی از صنعت‌های بدیعی، یکی از منابع مهم فن بدیع در زبان فارسی و متضمن اطلاعات گران‌بها در باره شاعرانی نظیر قطران تبریزی، عنصری، فرخی سیستانی و مسعود سعد سلمان است. این کتاب، اولین کتابِ فارسی در موضوع «صنایع شعری» می باشد. این کتاب در اواسط قرن ششم هجری و تقریبا مقارن با زمان نوشتن کتاب‌های چهار مقاله(اثر نظامی عروضی) و مقامات حمیدی(اثر قاضی حمیدالدین بلخی) می‌باشد که هر دو در حدود سالهای ۵۵۱ و ۵۵۲ هجری، به رشته ی تحریر درآمده‌اند. چون کتبی که برای ما، از این دوره‌ها و دوره‌های پیش از آن به جا مانده قلیل و انگشت شمار می‌باشد، پس هرچه از کتابهای نثر فارسی مربوط به قبل از قرنهای ششم و هفتم که به دست بیاید، به منزله ی سرمایه‌های ادبی گرانبهایی از زبان شیوای فارسی خواهد بود. اما تا قبل از اینکه استاد علامه «عباس اقبال آشتیانی» اقدام به تصحیح و تحشیه ی این کتاب ارزشمند نمایند، چهار چاپ از آن موجود بود که هیچ یک آن طورکه باید و شاید قابل استفاده نبودند و در هریک از آنها اغلاط و تحریفات فراوان وجود داشت تا اینکه استاد «اقبال آشتیانی»، ضمن سفری به اروپا و با راهنمایی استاد علامه ی بزرگ «میرزا محمد خان قزوینی» متوجه وجود نسخه‌ای بسیار قدیمی وخطی از این کتاب، درکتابخانه ی ملی پاریس شد و ضمن مقایسه و مقابله ی این نسخه و سایر نسخ موجود، نسبت به تصحیح و تحشیه ی آن اقدام نموده و آن را با یاری سیدعبدالرحیم خلخالی به چاپ رسانید. چاپ انتقادی حدائق‌السحر فی دقائق الشعر به اهتمام عباس اقبال آشتیانی به انضمام مقدمه و حواشی در سال 1362 توسط انتشارات کتابخانه طهوری و با همکاری انتشارات کتابخانه سنائی در تهران منتشر شد.