این کتاب در دو بخش سامان یافته است. در بخش نخست کتاب بحثی در باب شعر فارسی، بهویژه شعر و اندیشه حافظ مطرح شده و از جمله خاطرنشان گردیده است: «حافظ از حیث معنی آنچه آورده خلاصهای از معرفت و روح و افکار و زندگی تاریخی و اوضاع اجتماعی ملت ایران و بالخاصه دسته باسواد و درسخوانده او میباشد و آنچه گفته از بس جاندار و با حقیقت نزدیک است به نظر نگارنده در همه ابواب کلا مظهر عقیده و تجربه و عمل خود شاعر بوده و در هیچ قسمت حتی می و معشوق راه مجاز نرفته و به تقلید دیگران چیزی نسروده؛ زیرا تقلید محض هیچ گاه چنین رنگآمیزیهای با روح و جذاب که قطعا زبان دل است از خود بروز نمیدهد». در بخش دوم برخی اشعار حافظ ذیل عنوانی خاص آورده شده است؛ برای نمونه عشقورزی، رندی، میخوارگی، درماندگی، بیاعتباری دنیا، قناعت، خوشباشی، قلندری، آزادگی، جبر و تسلیم، امید، راز و نیاز، نکتهبینی و بلندنظری.
این کتاب دارای چهار فصل و مجموعا دربرگیرنده زندگی و آثار ۲۲۷ نفر از پارسی سرایان قفقاز است. هر فصل به شاعران یک منطقه قفقاز (آران، ارمنستان، داغستان، گرجستان) اختصاص یافته است. نخستین شاعری که زندگی و احوالش در این مجموعه معرفی شده، «ابوالعلای گنجه ای» متوفی به سال ۵۵۴ ه.ق و آخرین آنها، «ناظم ایروانی» متولد سال ۱۳۴۲ ه. ق است. در پایان کتاب نیز فهرست ماخذ و منابع به ترتیب الفبایی تخلص یا نام مولفان آمده است.
سالهای سال است ایرانیان، پیرو جوان و خرد و کلان هر آنگاه که مشکلی یا غمی دارند، عزیزی در سفر، امر خیری در پیش یا قصد انجام کاری، از دیوان حافظ استشاره میکنند و بدان تفال میزنند.متاسفانه در بین عامه مردم و گاه در میان دانش آموزان و دانشجویان چه بسیار بوده و هستند که حافظ را میخوانند، ولی در فهم پاره ای کلمات و مفاهیم آن در می مانند و منبعی که آنان را در حل مشکل یاری کند وجود ندارد و برای همگان هم امکان دسترسی به مآخذ گوناگون و عمده یا مراجعه به حافظ شناسان و حافظ فهمان نیست و جای فرهنگی اختصاصی که بتواند مددکار این خوانندگان باشد خالی بود. کتاب حاضر به همت و کوشش شخصی تهیه شده که به قول خود، از اوان کودکی و نوجوانی با قرآن و بوستان سعدی و دیوان حافظ آشنا و مانوس بوده است و طی مراجعه به ماخذ گوناگون و مسافرت به بلاد مختلف و مطالعه در آثار فرهنگی و اسلامی، حاصل یادداشتهای خود را در اختیار خوانندگان قرار داده است.