این کتاب دربرگیرنده هفت نوشتار به این ترتیب است: مقدماتی درباره روششناسی تطبیقی، متن شاهنامه فردوسی و بار سنگین گذشته، داستانسرا و کتاب شاهان در دنیای شعر فردوسی، دیدگاهی مخالف: آنان فقط آنچه را در کتابی یافتهاند بازگو میکنند، رستم تاجبخش، حماسه قالبی برای گفتارهای نمایشی: رجزخوانی در شاهنامه فردوسی، سوگواری زنان به عنوان اعتراض در شاهنامه. مقالات این کتاب به ترتیب درباره روششناسی تطبیقی در پژوهشهای ادبی، سنت نقالی و ماهیت تحول یابنده آن، واژه سراینده، جایگاه و اهمیت آن در شاهنامه، منابع مکتوب شاهنامه، پیشینه هند و ایرانی لقب تاجبخش رستم، حماسه و گفتار نمایشی و سوگواری زنان در شاهنامه است.
تاریخ بشر آئینه یک سلسله مبارزه هایی است که بین طبقات مردم برقرار است و این مبارزه ها تا غلبه حق بر باطل ادامه خواهد داشت. مبارزه طبقاتی مظهر و نمایش واقعی حوادث تاریخی است که سر ترقی و تکامل هم در آن نهانست. نبرد دائمی خوبی و بدی، قدرت و حق، فقر و غنا، سرمایه و کار، تقدم و تجدد، ارتجاع و آزادی، فداکاری و خودپرستی، ظلم و عدالت و بالاخره مبارزه نور و ظلمت و یا یزدان و اهریمن است که حوادث و وقایع تاریخی را بوجود آورده است و بدون این نبرد زندگی هدف واقعی ندارد. تصدیق حالت حاضره و تسلیم در برابر سلطه و قدرت زندگی را همان اندازه فاقد روح و معنی خواهد ساخت که کسی وارد جنگ تن به تن بشود بدون اینکه کینه ای در دل داشته باشد و یا تن به زناشویی دهد درحالیکه فاقد عشق و محبت نسبت به همسر خود باشد. یکی از مظاهر حساس و جلوه های مشخص مبارزه های طبقاتی مبارزه ایست که در طول تاریخ بردگان با اربابان نموده اند و پرده های دلگداز و در عین حال لذت بخشی در صحنه اجتماع به وجود آورده اند. بردگی دوره مشخصی در تاریخ اجتماعی هریک از ملت ها گذرانده و خود یکی از دوره های فعالیت اقتصادی بشر است. تمام ملت ها "دوران اقتصاد بردگی" و یا دوره مبارزه بر علیه بردگی را در زمان واحدی نگذرانده اند و در تمام ملت ها هم بردگی حالت مشخص اقتصادی نبوده بلکه بطوری که در این مقاله ها دیده خواهد شد رژیم اقتصادی بردگی در بعضی از کشورها مانند یونان و روم با ظهور فئودالیسم از بین رفته و در پاره از ممالک دیگر مانند آمریکا و روسیه تا یک قرن پیش وجود داشته و در پاره کشورها مانند ایران از بردگان در فعالیت خاص اقتصادی یعنی تولید استفاده نمی کردند.
هاشم اعتماد سرابی نویسنده کتاب، در مورد موضوع کتاب می گوید: این نوشته ها یک قسمت از مقالاتی است که در این چند ساله در روزنامه خراسان چاپ شده است، چیزهایی که پیرامون مسائل مختلف نوشته ام. که البته مثل نماز آن مردک گلستان چیزی نبوده که به کار آید. از سستی و نقص اما چرا باز به شکل کتابی در می آید منکه هنوز از رنج شرم "اسائه ادب" فارغ نیامده ام، واقعه ایست مشکلم... احساسی است و امیدی گنگ و خام و اگر با این همه، کمک کوچکی به درک درست شده باشد خود را ماجور یافته ام.
این کتاب پژوهشی جدید در سلسله تحقیقات شاهنامهشناسی است که این موضوع را از دیدگاه نو بررسی کرده و در برخی نظریههای شناختهشده محققان بنام ایرانی و اروپایی درباره شاهنامه تردید کرده است. استفاده گسترده نویسنده از منابع گوناگون اسطورهشناسی ایرانی، هندی، یونانی، ژرمنی و .... اعتباری بیشتر به این کتاب بخشیده و از این نظر اهمیتی خاص دارد. مؤلف کتاب، دکتر اُلگا دیویدسن استاد زبانهای فارسی و عربی در دانشگاه برندایس آمریکاست که به مطالعات ایرانی و فرهنگ ایران علاقهای وافر دارد. به اعتقاد او بر اساس شهادت خود شاهنامه و شواهد بیرونی، فردوسی بخش مهمی از شاهنامهاش را از منابع شفاهی گرفته و خود روایات را در حین اجرای نقالی دیده و شنیده است. همچنین در این کتاب به ویژگی مهم نقالی اشاره میکند که در آن نقال در حین اجرا تغییراتی در داستان اصلی میدهد؛ تغییراتی که در این حرفه مجاز و معمول است. بدین ترتیب در مورد شاهنامه با یک متن ثابت روبرو نیستیم.