کتابخانه مجازی ادبیات

کتاب حاضر مشتمل بر دو گفتار به زبان فرانسوی، به خامه توانای استادان گرامی دکتر صفا و لیوه روسای محترم دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران و استراسبورگ و یک مقدمه از نویسنده در معرفی کامل نسخه خطی کتابخانه ملی و دانشگاهی استراسبورگ و شرح یکصد و شصت و هشت بیت از مثنوی گلشن راز که متاسفانه شارح عارف آن تاکنون ناشناخته مانده است. و در آخر تعلیقاتی که برای حل مشکلات و توضیح و تعریف لغات و مصطلحات عرفانی و فلسفی به کوشش نویسنده فراهم گردیده است.

این کتاب اشعار فارسی سیدجعفر موسوی حاوی الف) دو مثنوی در بحر خفیف-مخبون محذوف-یکی تحت عنوان (حدیث نفس) شامل موضوعات مختلف در حدود (1723) بیت، و دیگری (بالاخانه غمها) که از نوشته نویسنده معروف (مصطفی لطفی منفلوطی مصری) برداشته شده است و در حدود (303) بیت می باشد. ب) غزلیات ج) متفرقات د) قطعات

موضوع اين مقاله درباره يکي از شيوه‌هاي بلاغي يا ساختارهايي است که در متون ادبي و هنري به چشم مي‌خورد. در اين شيوه، هماهنگي و توازن آوايي موجود در ميان کلمات، معني تازه مي‌آفريند؛ بدين معني که موسيقي ايجاد شده از رهگذر وحدت يا تضاد صامت‌ها و مصوت‌هاي کلمات با مفهوم مورد نظر شاعر هماهنگي و مطابقت دارد. بنابراين در اين ساختار هنري، موسيقي کلمات موجب تقويت معني مي‌گردد، معاني متضاد و دور از هم را به يکديگر نزديک ساخته وحدت مي‌بخشد، گاهي با ايجاد ابزار بلاغي تازه معناي نو مي‌آفريند. نکته مهم ديگري که بايد به آن توجه نمود، اين است که قلمرو اين ساختار وسيع‌تر از انواع جناس مي‌باشد؛ چرا که تجنيس تنها جنبه لفظي و صوري دارد اما اين شيوه بلاغي هنگامي خودنمايي مي‌کند که موسيقي صوري کلمات معناي نو بيافريند، در نتيجه اگر به جاي کلماتي که از چنين ويژگي برخوردارند، از معادل‌هايي استفاده شود که فاقد اين قابليت هستند، در اين صورت هماهنگي، توازن، وحدت و تاثيري که قبلا در انتقال معني وجود داشت کاملا محو خواهد شد.

در مقاله حاضر، نگارنده کوشیده است تاجلوه‌های متنوع اغراق را در مثنوی جلال‌الدین مولوی مورد بررسی قرار دهد. اغراق یکی از مهمترین ابزارهای بلاغی است که برای آشنایی‌زدایی در متون هنری و ادبی، بسیار مورداستفاده قرار می‌گیرد، بدین ترتیب که شاعر یا نویسنده برای تاکید توصیف خود با تصرف در انواع صور خیال مانند کنایه، تشبیه، تمثیل، تشخیص و پارادوکس و ... با استفاده از شگردهای مختلف زبانی سعی دارد تا موضوع توصیف خود را به شیوه‌ای مبالغه‌آمیز بیان کندو آن را از موقعیت عادی و طبیعی‌اش خارج نماید. در این مقاله انواع اغراق‌های به کار رفته در دو دفتر اول و دوم مثنوی بر اساس عنصر اصلی ساختار آنها طبقه‌بندی شده و بسامد هر گروه به ترتیب درجه اهمیت و کاربردشان ارائه شده است.